LEO EPISCOPUS URBIS ROMĘ ANASTAsio episcopo Tesalonicensi [g]. Quanta fraternitati tuę a beatissimi Petri apostoli auctoritate commissa sunt, et qualia etiam nostro tibi favore sint credita, sive ratione perspiceres et iusto examine ponderares, multum possemus de iniuncte tibi sollicitudinis devotione gaudere. Quoniam sicut praecessores mei praecessoribus tuis. Ita ego dilectioni tuę priorum secutus exemplum, vices mei moderaminis delegavi. Ut curam quam universis ecclesiis principaliter ex divina institutione debemus, imitator nostrę mansuetudinis effectum adiuvares et longinquis a nobis provintiis praesentiam quodammodo nostrę visitacionis impenderes. Siquidem continenti oportunoque prospectu promptum tibi esset agnoscere. Quid in quibusque rebus vel tuo studio componeres vel nostro iuditio reservares. Nam cum maiora negotia et difficiliores causarum exitus, liberum tibi esset sub nostrę sententię expectacione suspendere, nec ratio tibi nec necessitas fuit, in id quod mensuram tuam excederet deviandi. Abundant enim apud te monitorum scripta nostrorum, quibus te de omnium actionum temperantia frequenter instruximus, ut commendatas tibi Christi ecclesias per exortacionem caritatis ad salubritatem oboedientię pervocares. Quia etsi plerumque exsistunt inter neglegentes vel desides fratres quos oporteat maiore auctoritate curari, sic tamen est adhibenda correctio ut semper sit salva dilectio. Unde et beatus apostolus Paulus ad ecclesiasticum regimen, Timotheum imbuens dicit: Seniorem ne increpaveris, sed obsecra ut patrem, iuvenes ut fratres, anus ut matres, iuvenculas ut sorores, in omni castitate. Quae moderatio si quibuscumque inferioribus membris ex apostolica institucione debetur, quanto magis fratribus et coepiscopis nostris sine offensione reddenda est? Et licet nonnumquam accidant quę in sacerdotalibus sunt repraehendenda personis, plus tamen erga corrigendos agat benivolentia, quam severitas. Plus coortacio quam commotio. Plus caritas, quam potestas. Sed ab his qui, que sua sunt quaerunt. [h]
||fol. 166ra||LEO[i] EPISCOPUS URBIS ROMAE, ANASTASIO episcopo Tesalonicensi [k]. Quanta fraternitati tuae a beatissimi Petri apostoli auctoritate commissa sunt, et qualia etiam nostro tibi favore sint credita, sive ratione perspiceres et iusto examine ponderares, multum possemus de iniunctae tibi sollicitudinis devotione gaudere. Quoniam sicut precessores mei precessoribus tuis, ita ego dilectioni tuae priorum secutus exemplum, vices mei moderaminis delegavi. Ut curam quam universis ecclesiis principaliter ex divina institutione debemus, imitator nostrae mansuetudinis effectum adiuvares et longinquis a nobis provintiis presentiam quodamodo [l] nostrae visitationis impenderes. Siquidem continenti oportunoque prospectu promptum tibi esset agnoscere, quid in quibusque rebus vel tuo studio componeres, vel nostro iudicio reservares. Nam cum maiora negotia et difficiliores causarum exitus, liberum tibi esset sub nostrę sententię expectatione suspendere, nec ratio tibi nec necessitas fuit, in id quod mensuram tuam excederet deviandi. Abundant enim apud te monitorum scripta nostrorum quibus de omnium actionum temperantia frequenter instruximus, ut commendatas tibi Christi ecclesias per exortationem caritatis ad salubritatem oboedientię pervocares. Quia etsi plerumque existunt inter neglegentes, vel desides fratres quos oporteat maiore auctoritate curare. Sic tamen est adhibenda correctio ut semper sit salva dilectio. Unde et beatus Paulus apostolus ad ecclesiasticum regimen Timotheum imbuens dicit: Seniorem nec increpaveris, sed obsecra ut patrem, iuvenes ut fratres. Anus ut matres, iuvenculas ut sorores, in omni castitate. Quę moderatio quibuscumque inferioribus membris ex apostolica institutione debetur, quanto magis fratribus, et coepiscopis nostris sine offensione reddenda est? Et licet nonnumquam accidant quę in sacerdotalibus sunt repraehendenda [m] personis. Plus tamen erga corrigendos agat benevolentia quam severitas. Plus coortatio quam commotio. Plus caritas, quam potestas sed ab his qui que sua sunt quęrunt, non que Christi Iesu facile ab hac lege disceditur, et dum dominari magis quam consulere subditis placet, honor inflat superbiam. Et quod provisum est ad concordiam, tendit ad noxam. Quod ut necesse habeamus ita dicere, non de parvo animi dolo||fol. 166rb||re procedit. Meipsum enim quodammodo trahi [n] in culpam sentio. Cum te a traditis tibi regulis immodice discessisse [o] cognosco. Qui si tue existimationis parum diligens eras, meę saltim famę parcere debuistis. Neque tuo tantum factas animo nostro viderentur gesta iudicio. Relegat fraternitas tua paginas nostras omnia quę ad tuos emissa maiores apostolicę sedis pręsulum scripta decurrant, et vel a me [p] vel a precessoribus meis inveniet ordinatum. Quod a te cognovimus esse presumptum. Venit namque ad nos cum episcopis provincię suę frater noster Atticus veteris Epiri metropolitanus antistes, et de indignissima adflictione quam pertulit lacrimabili actione conquestus est coram adstantibus diaconibus tuis, qui quęrelis flebilibus nihil contra referendo, ea que nobis ingerebantur fide non carere monstrabant. Legebatur quoque in litteris tuis, quas idem ad me diaconi tui detulerunt, quod frater Atticus Tessalonicam venisset. Quodque concessum suum etiam scripturę professione signasset. Ut de illo non aliud a nobis posset intellegi, quam proprii et arbitrii et spontaneę devotionis fuisse quod venerat. Quodque cartulam de oboedientię sponsione conscripserat [q]. In cuius tamen cartulę mentione signum probatur iniurię. Non enim necessarium fuerat ut obligaretur scripto, qui oboedientiam suam, ipso iam voluntarii adventus probabat officio. Unde deplorationibus supradicti hęc verba epistolę tuę testimonium praebuerunt, et per hoc quod non est cathicum nudatum est illud quod silentio fuerat adopertum. Aditami [r] scilicet Illirici pręfecturam, et sublimissimam inter mundanos apices potestatem, in exibitionem insontis antistitis incitatam ut missa exsecutione terribili quę omnia sibi officia publica ad effectum praeceptionis adiniungeret. A sacris ecclesia deditis nullo vel falso insimulatus crimine extraheretur sacerdos. Cui non ob molestiam egritudinis non ob sevitiam [s] hiemis darentur inducię. Sed inter [t] asperum, et periculis plenum per invias nives agere cogeretur. Quod tanti laboris tantique discriminis fuit, ut ex his qui episcopum comitati sunt quidam defecisse dicantur. Multum stupeo frater karissime sed et plurimum doleo. Quod in eum de quo nihil amplius indicaveras quam quod evocatus adesse differret, et exsecutionem infirmitatis obtenderet, tam atrociter et tam vehementer potueris commoveri. Pręsertim ||fol. 166va|| cum etiam si tale aliquid mereretur expectandum tibi fuerat, quid a tua consulta rescriberem. Sed ut video bene de meis moribus ęstimasti [u], et quam civilia pro conservanda sacerdotali concordia responsurus esse [v] verissime praevidisti, et ideo metus tuos exequi sine dilatione properasti. Ne commoderationis nostrę aliud disponentia sp [w] scripta sumpsisset faciendi, id quod factum est licentiam non haberes. An forte aliquod tibi facinus innotuerat, et metropolitanum episcopum novi apud te criminis pondus urguebat. Ab [x] hoc quidem alienum ab illo esse etiam si tu nihil ei obieciendo [y] confirmasses. Sed etiam si quid grave intolerandumque comiteret [z], nostra erat expectanda censura. Ut nihil prius ipse decerneres, quam quid nobis placeret agnosceres. Vices enim nostras, ita tuę credidimus caritati ut in partem sis [a] vocatus sollicitudinis non in plenitudinem potestatis. Unde sicut multum, nos ea quę a te pie sunt curata lętificant ita nimium ea que perperam sunt gesta contristant, et necesse est post multarum experimentum causarum sollicitius [b] prospici et diligentibus praecaveri. Quatenus per spiritum caritatis et pacis, omnis materia scandalorum de ecclesiis domini quas tibi commendavimus auferatur, preminente quidem in illis provinciis episcopatus tui fastigio. Sed amputato [c] totius usurpationis excessum.
Igitur secundum sanctorum patrum canones spiritu dei conditos et totius mundi reverentia consecratos, metropolitanos [d] singularum provintiarum episcopos quibus, ex delegatione nostra fraternitatis tuę cura praetenditur ius tradite sibi antiquitus dignitatis intemeritatum habere decernimus. Ita ut a regulis prestitutis nulla aut neglegentia aut presumptione descendant.
In civitatibus quarum rectores obierint, de substituendis episcopus hęc forma servetur ut his qui ordinandus est etiam si bonę vitę testimonio fulciatur. Non laicus non neofitus. Nec secunde coniugis sit, maritum aut ||fol. 166vb|| qui unam quidem habeat, vel habuerit, sed nec qua sibi viduam copularit. Sacerdotum enim tamen excellens est electio, ut hęc que in aliis membris ecclesię non vocantur ad culpam in illis tam habeantur inlicita.
Nam cum extra clericorum ordinem constitutis nuptiarum societati et procreationi filiorum studere sit liberum arbitrium, ad exhibendam tamen perfectę continentię puritatem nec subdiaconibus quidem conubium, carnale conceditur. Ut et qui habent, sint tamquam non habentes. Et qui non habent permaneant singulares. Quod si in hoc ordine qui quartus est a capite dignum est custodiri. Quanto magis in primo vel in secundo tertiove servandum est, ne aut levitico aut presbiterali honore, aut episcopali excellentia quisquam, qui se a voluptate luxurię necdum frenasse detegitur.
Cum ergo de summi sacerdotis electione tractabitur ille omnibus praeponatur quę cleri plebisque consensus concorditer postularint, ita ut si in aliam fortasse personam parcium [h] se vota diviserint, metropolitani iuditio, is alteri praeferatur qui maioribus et studiis iuvatur et meritis. Tantum ut nullus invitis et non penitentibus [i] ordinetur, ne plebs invita episcopum non obtatum [k] aut contempnat aut oderit. Et fiat minus religiosa quam convenit, cui non licuerit haberi quem voluit.
De persona autem consecrandi episcopi, et de cleri plebisque consensu metropolitanus episcopus ad fraternitatem tuam referat, quodque in provincia bene placuit scire te faciat ut ordinationem rite celebrandam tua quoque firmet auctoritas, que rectis dispositionibus nihil morę aut difficultatis debebit afferre. Ne gregibus domini diu desit cura pastorum. ||fol. 167ra|| Metropolitano vero defuncto cum in loco eius alius fuerit subrogandus, provinciales episcopi ad civitatem metropolim convenire debebunt, ut omnium clericorum atque omnium civium voluntate discussa, ex presbiteris [l] eiusdem ecclesię, vel ex diaconibus obtimus [m] eligatur. De cuius nomine ad tuam notitiam provinciales [n] episcopi ad civitatem metropolim convenire debebunt, ut omnium clericorum atque omnium civium voluntate discussa, ex presbiteris [o] eiusdem ecclesię vel ex diaconibus obtimus [p] eligatur. De cuius nomine ad tuam notitiam provinciales referant [q] sacerdotes impleturi vota poscentium, cum quod ipsis placuit tibi quoque placuisse cognoverint. Sicut enim iustas electiones nullus dilationibus volumus fatigari, ita nihil permittimus te ignorante presumi.
De conciliis autem episcopalibus non aliud indicimus quam sancti patres salubriter ordinaverunt: Ut scilicet bini conventus per annos singulos habeantur. In quibus de omnibus querelis quę inter diversos ecclesię ordines nasci adsolent iudicetur. Ac si forte inter ipsos qui presunt de maioribus quod absit causa peccati nascitur quę provinciali nequeat [r] examine [s] definiri, fraternitatem tuam de totius negocii qualitate metropolitanus curabit instruere, ut si coram positis partibus nec tuo fuerit res sopita iudicio, ad nostram cognitionem quicquid illud est transferatur.
Si quis autem episcopus civitatis suę mediocritate despecta administrationem loci celebrioris ambierit et ad maiorem se plebem quacumque ratione transtulerit, a cathedra quidem pellatur aliena, sed carebit et propria, ut nec illis praesideat quos per avaritiam concupivit, nec illis quod per superbiam sprevit. Suis igitur terminis suisque contentus sit nec supra mensuram iuris sui affectet augeri.
||fol. 167rb||Alienum clericum invito episcopo ipsius nemo suscipiat, nemo sollicitet, nisi forte ex placito caritatis id inter [t] dantem accipientemque conveniat. Nam gravis iniurię reus est, qui de fratris ecclesia, id quod est utilius aut praeciosius audet vel abicere vel tenere. Itaque si intra provinciam res agitur, transfugam clericum ad ecclesiam suam metropolitanus redire compellat. Si autem longius recessit sui praecepti auctoritate revocabitur [u], ut nec cupiditati nec ambitioni occasio relinquatur.
In evocandis autem ad te coepiscopis moderatissimum esse te volumus, ne per maioris diligentię speciem fraternis gloriari videaris iniuriis. Unde si causa aliqua maior extiterit ob quam rationabile ac necessarium sit advocare conventum, binos de singulis provinciis episcopos quos metropolitani crediderint esse mittendos ad fraternitatem tuam venire sufficiat.
Ita ut a prestituto tempore, nion ultra quindecim dies qui convenerint retardentur. Si autem in eo quod cum fratribus tractandum definiendumve credideris diversa eorum fuerit a tua voluntate sententia, ad nos omnia sub gestorum testificatione referantur, ut remotis ambiguitatibus quod deo placeat decernatur. Ad hunc enim finem omnem affectum nostrum curamque dirigimus, ||fol. 167va|| ut quod ad unitatem concordiae, et quod ad custodiam pertinet disciplinae, nulla dissensione violetur, nulla desidia neglegatur. Et te igitur frater dilectissime et eos fratres nostros, qui de tuis offenduntur excessibus, cum tamen non similis [x] sit omnibus materies querelarum, hortor et moneo ut quae pia sunt ordinatae salubrumque disposita, nulla concertatione turbentur, nemo quod suum est querat, sed quod alterius. Et sicut apostolus ait: Unusquisque proximo suo placeat in bonum, ad aedificationem. Non enim poterit unitatis nostrae firma esse compago, nisi nos ad inseparabilem soliditatem vinculum caritatis adstrinxerit. Quia sicut in uno corpore multa membra habemus, omnia autem membra non eundem actum habent, ita multi unum corpus sumus in Christo, singuli autem alter alterius membra. Conexio [y] totius corporis, unam sanitatem, unam pulchritudinem facit. Et hęc quidem conexio [z] totius corporis unanimitatem requirit, sed pręcipue exigit concordiam sacerdotum. Quibus etsi dignitas communis non est, tamen ordo generalis est. Quoniam et inter beatissimos apostolos in similitudinem honoris, fuit quędam discretio potestatis. Et cum omnium par esset electio, uni tamen datum est ut ceteris premineret. De qua forma episcoporum quęque est horta distinctio, et magna ordinatione provisum est, ne omnes sibi omnia vindicarent, sed essent in singulis provintiis singuli quorum inter fratres haberetur prima sententia. Et rursum quidam in maioribus urbibus constituti, sollicitudinem eius susciperent ampliorem, per quos ęcclesię cura conflueret, ad unam Petri sedem universalis et nihil usquam a suo capite dissideret. Qui ergo scit se quibusdam propositum, non moleste ferat aliquem sibi esse prelatum, sed oboedientiam quam exigit etiam ipse dependat. Et sicut non vult gravis honeris sarcinam ferre, ita non audeat alii importabile pondus imponere. Discipuli enim sumus humilis et mitis magistri dicentis: Discite a me quia mitis sum et humilis corde, invenietis requiem animabus vestris. Iugum enim meum suave est, et onus meum leve est. Quod quomodo experiemur, nisi et illud in observantiam veniat quod idem dominus ait: Qui maior est vestrum, erit minister vester. Qui autem se ||fol. 167vb|| exaltaverit humiliabitur, et qui se humiliat exaltabitur.
Stand: 2008-03-02