CONVENIENTIBUS NOBIS SPANIARUM Galliaeque pontificibus cum ortodoxi et gloriosi Chintilani regis salutaribus ortamentis absque impedimento in pretorio Toletano, in ecclesia sanctae Leochadię martyris sedibus conlatis, sub die VI idus ianuarias, anno primo predicti principis et triumphatoris Christi, era DCLXXX statuimus subter inserta capitula.
CUM [d] PRIMUM OMNIPOTENTI DOMINO pro corona fratrum ita numerosae gratiae nobis fuissent peractae, nihil melius nihilque salubrius omnium insedit [e] animo quam [f] more synodi universalis post sollempnia perfunctae orationis quod mente interius ruminabamus, lingua manaremus, et quod corde credebamus, ore ructaremus, superna faventes [g] sententia quae ait: Eructavit cor meum verbum bonum, et iuxta prophetam, verbum fecit dominus adbreviatum super terram. Quamobrem ex abundantia nostri cordis sit confessio vocis, ut fidem quam omnium mens intrinsecus gestat, in confessione interpres lingua foras effundat. Itaque credimus et profitemur sacratissimam omnipotentissimam trinitatem, patrem et filium et spiritum sanctum, unum deum solum, non solitarum, unius essentiae, virtutis, potestatis, maiestatis, uniusque naturae, discretam inseparabiliter personis, indiscretam essentialiter substantiam deitatis, creatricem omnium creaturarum. Patrem, ingenitum increatum, fontem et originem totius divinitatis. Filium a patre intemporaliter, ante omnem creaturam sine initio genitum, non creaturam. Nam nec pater umquam sine filio, nec filius extitit sine patre, sed tamen filius deus de patre deo, non pater deus de filio deo patre filii non deus de filio. Ille autem filius patris et deus de patre per omnia ||fol. 80vb|| coaequalis patri, deus verus de deo vero. Spiritum vero sanctum neque genitum neque creatum, sed de patre filioque procedentem utriusque esse spiritum, ac per hoc substantialiter unum sunt. Qui et unus, ab utroque procedit. In hac autem trinitate tanta est unitas substantiae, ut pluralitate careat, et aequalitatem teneat. Nec minor in singulis quam in omnibus, nec maior in omnibus quam in singulis manet personis. Ex his igitur tribus divinitatis personis, solum filium fatemur ad redemptionem humani generis, propter culparum debita quae per inoboedientiam a deo [h] originaliter, et nostro libero arbitrio contraximus resolvenda, secreto patris et arcano prodisse, et hominem sine peccato de sancta semper virgine Maria adsumpsisse, ut idem filius dei patris, esset filius hominis, deus perfectus et homo perfectus, ut homo perfectus deus, esset unus Christus naturis in duabus una persona ne quaternitas trinitati accederet si in Christo persona geminata esset. Ergo a patre et spiritu sancto inseparabiliter creatus persona, ab homine [i] autem adsumpto natura. Idem cum eodem homine unus extat persona, cum patre et spiritu sancto natura, ac sicut diximus ex duabus naturis, et una persona, unus est dominus noster Iesus Christus, in forma divinitatis aequalis patri, in forma servi minor patre. Haec est enim vox eius in psalmo: De ventre matris meae deus meus es tu. Natus itaque a deo sine matre, natus a virgine sine patre. Solus verbum caro factum est, et habitavit in nobis. Et cum tota cooperata sit trinitas formationem suscepti hominis, quoniam inseparabilia sunt opera trinitatis, solus tamen hominem in singularitate personae, non in unitate divinae naturae, id est id quod est proprium filii, non quod commune trinitati. Nam si unam nati hominis, deique alteram confecisset personam, tota trinitas corpus adsumpsisset. Quoniam constat naturam trinita||fol. 81ra||tis esse unam, non tamen personam. Hic igitur dominus Iesus Christus missus a patre suscipiens quod non erat, nec amittens quod erat. Inviolabilis de suo, mortalis de nostro, venit in hunc [k] mundum peccatores salvos facere et credentes iustificare. Faciensque mirabilia traditus est propter delicta nostra, mortuus est propter expiationem nostram, resurrexit propter iustificationem nostram. Huius livore sanati, huius morte deo patri reconciliati. Huius resurrectione sumus resuscitati. Quem etiam venturum in fine expectamus saeculorum, cum resurrectione omnium aequissimo suo iudicio redditurum iustis praemia, impiis poenas. Ecclesiam quoque catholicam credimus sine macula et ruga corpus eius esse, regnumque habituram cum capite suo omnipotenti Christo Iesu, postquam hoc corruptibile induerit incorruptionem, et mortale immortalitatem ut sit deus omnia in omnibus. Hac fide corda purificantur, hac hereses [l] extirpantur.
In hac omnis ecclesia conlata iam in regno caelesti, et deinceps in saeculo presenti gloriatur, et non est in alia fide salus. Nec enim nomen aliud sub caelo est datum hominibus in quo oporteat nos salvos fieri.
RELIGIOSISSIMI PRINCIPIS NOStri devotionem et nostrorum consacerdotum primo anno regni sui constitutionem cum magna reverentia et veneratione suscipientes, quam constat iam in omni regno suo annua vice caelebrari. Quam placuit etiam nostra assensione [m] firmari. Proinde universalis auctoritate censemus concilii, ut hi dies laetaniarum qui in synodo premissa sunt instituti eodem in tempore quo iussi sunt excoli annuo recursu [n] omni observatione habeantur celeberrimi [o]. Ut pro illis quibus nunc usque simul implicati sumus delictis, sit nostra expiatio ante ||fol. 81rb|| oculos dei omnipotentis.
INFLEXIBILIS IUDAEORUM PERfidia deflexa tandem videtur, pietate et potentia superna. Hinc enim liquet, quod in spiramine summi dei excellentissimus et christianissimus princeps, ardore fidei imflammatus [p] cum regni sui sacerdotibus praevaricationes et superstitiones eorum eradicare elegit funditus, nec sinit degere in regno suo eum qui non est catholicus. Ob cuius fervorem fidei gratias omnipotenti domino caelorum agimus, eo quod ei tam inlustrem creaverit animam, et sua repleverit sapientia. Ipse [q] quoque donet ei et in presenti saeculo longevam vitam, et in futuro gloriam [r] aeternam. Illud autem provida nobis cura, et valde est decernendum vigilanti [s] sollertia, ne eius calor, et noster labor [t] quandoque in posteris tepefactus liquescat. Quocirca consonam cum eo corde et ore promulgamus deo placituram sententiam simul etiam cum suorum optimatum inlustriumque virorum consensu ex deliberatione sancimus, quisquis succedentium temporum regni sortitus fuerit apicem non ante conscendat regni [u] sedem quam inter reliqua conditionum sacramenta pollicitus fuerit hanc se catholicam non permissurum eos violare fidem. Sed et nullatenus eorum perfidię favens, vel quolibet neglectu aut cupiditate inlectus, tendentibus ad precipitia [v] infidelitatis aditum prebeat prevaricationis. Sed quod magno pro nostro tempore conquisitum, debeat inlibatum perseverare in futurum. Nam incassum bonum agitur, si non eius perseverantia [w] providetur. Ergo postquam ordine premisso ad gubernacula accesserit regni, si ipse temerator extiterit huius promissi, sit anathema maranatha in conspectu sempiterni dei, et pabulum efficiatur ignis aeterni. Simulque cum eo damnatione perculsi, quicumque ||fol. 81va|| sacerdotum vel quilibet christianorum eius implicati fuerint errori. Nos enim ita de presentia decernimus, ut preterita quae in universali synodo de Iudaeis conscripta sunt confirmemus. Quoniam ea quae necessaria pro eorum salvatione scribi potuerunt, in eisdem esse cautum sancimus. Quapropter quae tunc decreta sunt, valitura esse censemus.
SAEPE PULLULANTIA PRAvitatis germina licet sępissima patrum iusta noverimus severitate damnata, tamen quia crebris [x] conspiciuntur, denuo vigere radicibus, iustitiae acriori vigore radicitus amputare sancimus. Proinde quicumque Symonis imitator [y] symoniacae quoque heresis extiterit sectator, ut ecclesiasticorum ordinum gradus, non dignitate morum optineat, sed munerum impensione conquirat, et per oblata munera capiat quibus hanc nec rationis ordo, nec dignitas morum ulla commendat, talis inventus, sacrorum ordinum apices penitus adipisci nullomodo permittatur. Sed et si adeptus fuerit communione privatus cum ordinatoribus suis propriorum bonorum amissione damnetur.
SAEPE FIT UT PROPRIETATI ORIGInis, obsistat longinquitas temporis. Quapropter providentes decernimus, ut quisque clericorum, stipendium de rebus ecclesiae, cuiuscumque episcopi percipit largitate, sub precarię nomine debeat professionem scribere, nec per retentionem diuturnam iudicium afferat ecclesiae. Et quaecumque in usu perceperit, debeat utiliter laborare, ||fol. 81vb|| ut nec res divini iuris videantur aliqua occasione neglegi, et subsidium ab ecclesia cui deserviunt percipere possint clerici. Quod si quis eorum contempserit facere, ipse se stipendio suo videbitur privari [z].
PROCLIVIS CURSUS EST AD VOluptatem, et imitatrix natura vitiorum. Quamobrem quisquis virorum vel mulierum habitum semel induerint vel induerunt spontaneae religiosum, aut si vir deditus ecclesiae, vel femina fuerit aut fuit delegata puellarum monasterio, in utroque sexu prevaricator ad propositum invitus reverti cogatur, ut vir detondeatur et puella monasterio regrediatur. Si autem quolibet patrocinio desertores permanere voluerint, sacerdotali sententia ita a christianorum coetu habeantur extorres, ut nec locus eis ullus sit communionis. Viduae quoque sicut universalis iam dudum statuit synodus professionis vel habitus sui desertrices, superiori sententia condempnentur.
QUAMVIS PRIORA NUMQUAM siluerint de tanto facinore concilia, ratio tamen poscit ut ea quae frequenti praevaricatione iterantur, frequenti sententia condempnentur [a]. Et ideo tanta extitit perversitas hominum, ut hi quos sub religioso habitu paenitentiae professio, pro peccatorum venia ad manum sacerdotis deducit vel adduxit, iterum rediviva malitia, ad vitae pristinae sordes revocet. Huius rei causa sancta synodus decernit, ut si quis ingenuorum utriusque sexus sub nomine penitentis in habitu religioso sunt conversati. [b] Post haec autem comam nutrientes, vel vestimenta ||fol. 82ra|| saecularia sumentes ad id quod reliquerant redierunt, ab episcopo civitatis in cuius territorio sunt conversi prehensi rursus legibus poenitentiae in monasteriis subdantur inviti. Quod si fieri propter alicuius potestatis vigorem difficile fuerit, tunc sicut priscorum canonum statuerunt decreta, quousque ad dimissum ordinem revertantur, excommunicati et anathemate condempnati habeantur. Similiter et hi qui post communionem vel interdictum cum ipsis communicaverint. Sacerdos autem ad quem pertinere noscuntur, si eos quolibet munere vel favore aut neglegentia ammonere noluerit, aut revertentes suscipiat, aut contempnentes de ecclesia reiciat, simili sententia plectatur, quousque emendationis eorum vel damnationis ab eo sententia promulgetur.
ANTIQUI ET SANCTISSIMI EST PAtris sententia papae Leonis, ut is qui in aetateis adulescentia positus dum mortis formidat casum pervenerit ad poenitentiae remedium, si coniugatus forte fuerit incontinens, ne postea adulterii incurrat lapsum, redeat ad pristinum coniugium, quousque possit adipisci temporis maturitate continentiae statum. Quod nos sicut de viris, ita et de feminis aequo modo censemus. Non quidem hoc generaliter et canonice praeceptum, sed constat a nobis pro humana fragilitate indultum, ea dumtaxat ratione ut si is qui poenitentiae non est legibus deditus, antea ab hac vita discesserit, quam ex consensu ad continentiam eorum, unde fuerit regressus, superstiti non liceat denuo ad uxoris transire amplexus. Si autem illius vita extiterit superstes [c], qui non accepit benedictionem paenitentis, nubat si se continere non potest, et ulterius [d] consortio fruatur uxoris. Quod de utroque ||fol. 82rb|| sexui [e] pari modo a nobis manifestum est decrevisse. Ita videlicet ut in his omnibus sacerdotis ordinatio exspectetur, ut iuxta quod aetatem aptam prospexerit continentiae absolutionis vel districtionis tribuat legem.
LONGINQUITATE SAEPE FIT TEMPOris, ut non pateat conditio originis. Unde iam decretum est in anteriori universalis concilii canone, ut professionem suam liberti ecclesiae debeant facere, qua profiteantur se et de familiis esse ecclesiae, et ecclesiae obsequium numquam relicturos. Unde his quoque nos adicimus ut quotiens cursum vitae sacerdos impleverit, et de hac vita migraverit, mox cum successor eius advenerit, omnes liberti ecclesiae vel ab eis progeniti cartulas suas in conspectu omnium debeant ipsi qui substituitur pontifici publicare, et professione in conspectu ecclesiae renovare. Quatinus status sui vigorem optineant et oboedientia eorum ecclesia non careat. Si autem aut scripturas libertatis suae intra annum ordinationis novi pontificis manifestare contempserint, aut professiones renovare noluerint, vacuae et inanes cartulae ipsę remaneant, et illi originis suae redditi sint perpetuo servi.
ETENIM DECET UT HI QUORUM parentes titulum libertatis de familiis ecclesiae perceperunt, intra ecclesiam cui obsequium debent causa eruditionis enutriantur. Contemptus quippe est patronorum, si ipsis neglectis, aliis ad educandum detur progenies manumissorum. Itaque censemus ut sine sui status preiudicio ab episcopo habeantur in doctrinae obsequio. Quatinus et illi debitum reddant famulatum, et nullum patiantur suae ingenuitatis detrimentum. ||fol. 82va|| Eos vero qui aliter quam sententia nostra decreverit agere temptaverint, invitos iubemus ab episcopis ad hoc ipsum reduci. Quod si forte parentes eorum eos pontificibus suis dare contempserint, et alios sibi patronos adoptaverint, ingratorum feriantur lege libertorum.
DIGNUM EST UT VITA INNOCENtis non maculetur pernicie [h] accusatoris. Ideo quisquis a quolibet criminatur, non ante accusatus supplicio detur, quam accusator presentetur, atque legum [i] et canonum sententia exquiratur. Quod si indigna ad accusandum persona invenitur, ad eius accusationem non iudicetur.
PRAVARUM AUDACIA MENTIUM [k], saepe malitia cogitationum, aut causa culparum, refugium appetit hostium. Unde quisquis patrator causarum extiterit talium, virtutem potens defendere adversariorum, et patriae vel genti suae detrimenta intulerit rerum, non potestatem regis ac gentis reductus, excommunicatus et retrusus longinquioris poenitentiae legibus subdatur. Quod si ipse mali sui prius reminiscens ad ecclesiam fecerit confugium, intercessu sacerdotum et reverentia loci, regia in eis pietas reservetur comitante iustitia.
QUI PRIMATUM DIGNItatis atque reverentiae vel gratiae ob meritum in palatio honorabiles habentur, his a iunioribus modestus honor per omnia deferatur. Qui etiam minores a senioribus et dilectionis amplectantur affectu, et utilitatis imbuantur exemplo.
PRAEMIUM FRAUDARE FIDELIBUS, non solum inhumanum, sed etiam existit iniustum. Ideoque cum fidei meritum tam in rebus divinis, quam in humanis non habeatur ingratum, dignum videtur ut sacerdotali sententia consulamus fidelibus regis. Proinde ut anno primo serenissimi principis nostri, decrevit concilium sanctum [m], omnes fideles qui obsequio et sincero servitio voluntatibus vel iussis paruerunt principis, totaque intentione salutis eius custodiam et vel vigilantiam habuerunt, a regni successoribus nec a dignitate nec a rebus pristinis causa repellantur iniusta. Sed et nunc ita pro uniuscuiusque utilitate principis moderentur discretione, sicut eos prospexerit necessarios esse patriae. Et sic illis inpertiatur benignitas, ut in ceteris magnę monstretur gratiae potestas. Quatinus ita omnia in rebus iuste conquisita lucrentur, ut posteris relinquendi vel quibus voluntas eorum decreverit conferendi spontaneo fruantur arbitrio. Ceterum si infidelis quisquam in capite regio, aut inutilis in rebus commissis presente piissimo domino nostro Chinthilano regi extiterit, in clementia eius maneat potestatis suo nutu constituenda huiusmodi moderatio. Nefas est enim in dubium deducere eius potestatem, cui omnium gubernatio superno constat delegata iudicio. Quod si post eius discessum quispiam repertus fuerit eius vitae fuisse infidelis, quicquid largitate ipsius in rebus habuit conquisitis, careat confiscandum et fidelibus largiendum.
QUIA HIS QUI PRINCIPIBUS digne deserviunt atque deferentibus fidele illis obsequium constat nos optimum ministrasse suffragium dum iuste a principibus adquisita in eorum iure persistere sancimus indivulsa, aequum est maxime ut rebus ecclesiarum dei adhibeatur a nobis providentia ||fol. 83ra|| oportuna. Adeo ut quaecumque res ecclesiis dei a principibus iuste concessę sunt vel fuerint vel cuiuscumque alterius personę quolibet titulo illis non iniuste conlatę sunt vel extiterint, ita in earum iure persistere firma stabilitate iubemus, ut evelli quoque casu vel tempore nullatenus possint. Oportunum enim est ut sicut fidelia hominum servitia existere censuimus ingrata, ita ecclesiis conlata quae propriae sunt pauperum alimenta, eorum iniure pro mercede offerentium maneant inconvulsa.
SICUT INSOLENTIA MALORUM regum odiosa et exsecrabilis semper existit subiectis, ita bonorum provida utilitas amabilis efficitur populis, quocirca quis ferat aut quis talem errantem christianum videat qui regiam sobolem aut posteritatem conetur expoliare rebus aut privare dignitatibus? Quod ne fiat cum generalis promatur de principis filiis sententia, de presentis excellentissimi Chintilani regis posteritate dantur apta a nobis decreta, ut ea quae synodus preterito anno in hac ecclesia habita constituit circa omnem posteritatem eius universitas regni sui conservet. Hoc est ut prebeatur filiis eius dilectio benigna et firma. Et tribuantur ubi loci oportunitas exhibuerit, defensionis adminicula iusta. Ne de rebus iustae profligatis, aut parentum dignitate procuratis, vel largitate principum, aut alicuius impensis, aut etiam proprietate debitis, fraudentur qualibet insidia calliditatis, neque a quoquam ledendi eos prebeantur argumenta machinationis. Quia dignum est ut cuius regimine habemus securitatem, eius posteritati decreto concilii inpertiamus quietem. Denique tanta erga nos nostri principis extant benefitia, ut longum sit singillatim ea promere lingua. Ipse enim auctore deo nobis pacem ipse quasi captivam reduxit caritatem, ipsius ope quieti, ipsius sumus ||fol. 83rb|| largitione ditati. Ipse medicamine bonitatis suae et reis pepercit, et rectos sublimavit. Cui si dignis voluerimus respondere beneficiis [n], non tantis extamus copiis virtutis, quibus tantae voto sufficiamus voluntatis.
QUONIAM IN CONCILIO ANTEriori quod anno primo gloriosi principis nostri habitum est, de huiusmodi re fuerit promulgata sententia, tamen placet iterare quod convenit custodiri. Itaque regis vita constante nullus sibi aliquo opere vel deliberatione cuiuscumque dignitatis laicus, seu gradu episcopi aut presbiteri aut diaconi consecratus, ceterisque clericatus officiis deditus futurum regem provideat, contra viventis regis utilitatem, et procul dubio voluntatem, nullo blandimento vel suasione pro eadem spe aut alios in se trahat, aut ypse [o] in alium adquiescat. Iniquum enim et valde execrabile christianis debet haberi, futuri temporis inlicitis prospicere, et vitae suae ignarus ventura disponere. Quod si quisque iam talia iniqua deliberatione cum quocumque est meditatus, hoc sibi noverit esse sacerdotali moderatione concessum si veniabiliter poscit, ut hoc sine mora presentis principis auribus studeat publicare. Si autem retineat et deliberationis suae machinamenta noluerit [p] dicere, pessimo plectatur anathemate. Rege vero defuncto, nullus tyrannica presumptione regnum assumat. Nullus sub religionis [q] habitu detonsus aut turpiter decalvatus, aut servilem originem trahens, vel extraneae gentis homo, nisi genere et moribus dignus provehatur ad apicem [r] regni. Temerator autem huius preceptionis sanctissimę perpetuo anathemate dampnetur.
||fol. 83va||IAM QUIDEM IN [s] ANTECEDENTI UNIVERsali synodo saluti nostrorum principum constat esse consultum, sed libet iterare bene sancita, et digna auctoritate munire salubriter ordinata. Ideoque testamur [t] coram deo et omni ordine angelorum, coram prophetarum atque apostolorum, vel omni martyrum choro, coram omni ecclesia catholica, et christianorum coetu, ut nemo intendat interitum regis, nemo vitam principis attractet [u], nemo eum regni gubernaculis privet, nemo tyrannica presumptione apicem regni sibi [v] usurpet, nemo quolibet machinamento in eius adversitate sibi coniuratorum manum adsociet. Quod si quippiam horum quisquam nostrorum temerari presumptor extiterit, anathemate divino perculsus absque ullo remedii loco habeatur condempnatus aeterno iudicio. Is autem qui eius sedem fuerit adsecutus, si vult tanto expiari piaculo, quasi proprii patris eius ulciscatur interitum, in cuius defensionis auxilio universi regni Gothorum consentiat fortitudo. Si autem desidii causa et minori zelo tam funestum noluerint vindicare scelus, sint omnes ex [w] nostra sententia obprobrium cęteris gentibus.
HIS OMNIBUS RITĘ DISPOSITIS ET diuturna conlatione deliberatis, benedictionem gloriam et honorem, invisibili omnium auctori rependimus luminum patri, et in conservandis eius imploramus opem suffragii, ut constitutionibus nostris robur [y] tribuat seu virtutem, fragilitatemque humanam huic dispositioni reddat efficacem, id est salubrem, ut non iudicet prevaricatricem. Nos igitur omnia supra scripta omni auctoritate priscorum ||fol. 83vb|| canonum subscriptione nostra firmamus. Et gratias agimus christianissimo et gloriosissimo Chintilano principi nostro, cuius studio advocati et instantia sumus collecti. Cuius voluntas probata ordinatio extitit religiosa. Donet ei dominus optimo principi diuturnum in saeculo presenti triumphum, et in parte iustorum perpetuum regnum felicibusque annis, felix ipse in longa felicitate fruatur, et divinae dexterae protectione ubique muniatur [z]. Ego Sclua, etsi indignus ecclesiae Narbonensis episcopus in his constitutionibus a nobis editis, subscripsi. Similiter et alii episcopi, subscripserunt, numero XXXVII.
Stand: 2008-03-02