SYNODUS TERRACONA, ANNO SEXTO TEUDErici regis, consulatu Petri sub die octavo [e] idus novembris. Antiquorum patrum statuta, de his censuisse videntur, quae in tempore aut ad illos relicta pervenerunt, aut certe acta testimonio proprio comprobaverunt. Cuius rei et nos sequentes exemplum illa quae non fiunt, placuit observanda decernere, ut praeterita absque ambage custodiantur, et praesentia hac observatione sint firma. Igitur cum in unum pariter convenissemus in urbem Terraconensem, quae est metropolitana observantissime fundata, titulos subter adnexos conscripsimus observandos.
De his quibus cura properante proximitate habere permittitur, ut ea cautela earum necessitates sustentent, ||fol. 58vb|| ut pietatis benefitia quae eis sunt necessaria a longius prebeant. Ipsi vero pro visendis eis cum ingressi fuerint clerici salutatione recurrant, nec inibi faciant mansionem. Qui tamen cum ad earum visitationem pergunt, testem solacii sui fide et actione ante probatum adhibeant secum. Si quis haec a nobis statuta contempserit, si clericus est, loci sui dignitate privetur. Si vero religiosus vel monachus, in cella monasterii reclusus, paenitentiae lamentis incumbat, ubi singulari afflictione panis et aquę victum ex abbatis ordinatione percipiat.
Canonum statutis firmatum est, ut quicumque in clero esse voluerit, emendi vilius vel vendendi carius studio non utatur [f]. Certe si voluerit exercere, cohibeatur a clero.
Si quis clericus solidum in necessitate prestiterit, hoc [g] de vino vel frumento accipiat, quod mercandi causa tempore statuto decretum fuerit venundare. Ceterum si speciem non habuerit necessariam, ipsum quod dedit sine ullo argumento recipiat.
Ut nullus episcoporum aut presbiterorum [h] vel clericorum die dominico propositum cuiuscumque causae negotium audeant vindicare, nisi hoc tantum ut deo statuta sollemnia peragant. Ceteris vero diebus cohibentibus personis, illa quę iusta sunt habeant licentiam iudicandi, excepto criminalia negotia.
Ut qui in [i] metropolitana civitate episcopus non ordinatur, post duos menses, se metropolitano praesentet. Si quis in metropolitana civitate non fuerit episcopus ordinatus, posteaquam suscepta benedictione per metropolitani litteras honorem fuerit episcopi adeptus. Id optimum esse decrevimus, ut postmodum statuto tempore, id est impletis duobus mensibus se metropolitani sui praesentet aspectibus. Ut ab illo monitis ecclesiasticis instructus, plenius quid observare debeat recognoscat. Quod si forte haec implere neglexerit, in synodo increpatus a fratribus corrigatur. Et si forte infirmitate aliqua ne hoc impleat fuerit impeditus, hoc suis litteris metropolitano indicare procuret.
Si quis episcoporum commonitus a metropolitano ad synodum nulla gravi intercedente necessitate corporali venire contempserit, sicut statuta patrum senserunt, usque ad futurum concilium cunctorum episcoporum caritatis communione privetur.
De diocesenis ecclesiis vel clero id placuit definiri, ut presbiteri vel diaconi qui in [k] ibi constituti sunt cum clericis septimanas observent. Id est ut presbiter unam [l] faciat ebdomadam. Qua expleta succedat ei diaconus similiter. Ea scilicet conditione servata, ut omnis clerus die sabbati ad vesperam sit paratus, quo facilius die dominico sollempnitas cum omnium praesentia celebretur. Ita tamen ut omnibus diebus vesperas et matutinos celebrent, quia desistente clero quod est pessimum comperimus in basilicis, nec luminaria ministrari. Si qui sane neglegentiae vitio haec implere noluerint, noverint se secundum statuta canonum pro modo personarum canonicae disciplinę subdendos.
Multorum causa experientia magistrante repperimus, nonnullas diocesanas esse ecclesias destitutas. Ob quam rem hac constitutione decrevimus, ut antiquę consuetudinis ordo servetur, et annuis vicibus ab episcopo dioceses visitentur. Et si qua forte basilica reperta fuerit destituta ordinationi ipsius reparare praecipiatur. Quia tertia ex omnibus antiqua traditione, ut accipiatur ab episcopis novimus statutum.
Si quis lectorum adulterae mulieris voluerit misceri, vel adhęrere consortio, aut relinquat adulteram aut a clero habeatur extraneus. Simili sententia hostiariorum manebit scola.
Observandum quoque decrevimus, ne quis sacerdotum vel clericorum more sęcularium iudicum [m] audeat accipere pro inpensis patrociniis munera, nisi forte in ecclesia oblata gratuita, quae non favore muneris videantur accepta, sed conlatione devotionis inlata. Quod si quaesita probatur accipere, veluti exactor fenoris aut usurarum possessor, secundum statuta patrum se noverit degradandum.
Monachi a monasterio foras egredientes ne aliquod ministerium ecclesiasticum praesumant agere prohibemus, nisi forte cum abbatis imperio. Similiter ut nullus eorum id est monachorum forensis negotii susceptor vel exsecutor existat, nisi id quod monasterii exposcit utilitas, abbate sibi nihilominus imperante canonum ante omnia Gallicanorum de his constitutione servata.
Si ubi defunctus fuerit episcopus intestatus, post defunctionem [n] eius a presbiteris et diaconibus de rebus ipsius brevis fideliter conscribatur, a minimo usque ad maximum, ||fol. 59rb|| id est de utensilibus vel omni supellectile. Ita tamen ut si quis exinde vel praesumpsisse [o] aliquid, vel occulte, fuerit tulisse convictus, secundum furti tenorem restituat universa.
Epistolae tales per patres a metropolitano sunt dirigendę ut non solum a cathedralibus ecclesiae presbiteris, verum etiam de diocesenis ad concilium trahant [p], et aliquos de filiis ecclesiae saecularibus secum adducere debeant.
Iohannes in Christi nomine episcopus Terraconensis civitatis, constitutionibus a nobis conscriptis subscripsi. Paulus in Christi nomine episcopus subscripsi. Ector episcopus subscripsi [q]. Frontinianus, subscripsi. Agritius, subscripsi. Orontius, subscripsi. Vincentius, subscripsi. Ursus, subscripsi. Cinidius, subscripsi. Nibridius, subscripsi.
Stand: 2008-03-02