Concilium Carthaginense primum

CONCILII CARTAGINIS AFRICĘ PRIMI, INCIPIUNT TITULI.

I.
Ut baptismum in trinitate susceptum non iteretur.

II.
De martyrum sepulchris et honorificentia.

III.
Ut clerici vel sanctaemoniales feminae cum extraneis viris vel feminis non habitent.

IIII.
Ut cum viduis vel aliis extraneis [a] personis non commorentur.

V.
Ut clerici laici in alterius ecclesia non ordinentur.

VI.
Ut clerici actus saecularium vel procurationes non suscipiant.

VII.
Ut clerici vel laici in aliena eclesia non communicent sine litteris episcopi sui.

VIII.
Ut implicati negotiis alienis ante reddita ratione clerici non ordinentur.

VIIII.
Ut laici clericos actores vel rationatores sibi non constituant.

X.
Ne episcopus alterius episcopi plebes vel fines usurpet.

XI.
De clericis contumacibus et de numero iudicantium episcopum presbiterum et diaconum.

XII.
Ut pacta inter episcopos inita custodiantur.

XIII.
Ut non liceat clericis fenerare.

XIIII.
Ut laici contemptores canonum excommunicentur clerici vero honore priventur.
CONCILIUM INCIPIT.

Cum Gratus episcopus Cartaginensi in concilio una cum collegis suis consedisset, et qui ex diversis provintiis Africanis ad Cartaginem convenerunt, Felice Baianensi, Fortunatiano Capritano, Crescente Baiense, Vindicio Lacubazense, Abundantio Adrumetino, Privato Begeisilitano, Gaudentio Turretaliense, ||fol. 29ra|| Patricio Sincensi, Quieto Uticensi, Rumulo Tebestiano, et ceteris quorum manus continetur. Idem Gratus episcopus dixit: Gratias deo omnipotenti et Christo Iesu, qui dedit malis scismatibus finem, et respexit ecclesiam suam, ut in eius gremium erigeret universa membra dispersa. Qui imperavit religiosissimo Constantio imperatori ut votum gereret unitatis, et mitteret ministros operis sancti famulos dei, Paulum et Macharium. Dei ergo nutu congregati ad unitatem, ut per diversas provintias concilia celebremus, et universae provintiae Africae, hodierna die concilium gratia dei Cartaginem veniret. [b] Unde considerantibus vobis cum mea mediocritate, tractentur tituli necessarii. De quibus necesse est nos memores praeceptorum divinorum et magisterii scripturarum, contemplantes unitatis tempus id de singulis definire, quod nec Cartago vigorem legis infringat, nec tamen tempore unitatis aliquid durissimum statuamus.


I.
fehlt

Ergo si vobis placet, consideremus primum titulum rebaptizationis. Unde sanctitatem vestram postulo ut mentis vestrae placita producatis ad descendentem in aquam, et interrogatum in trinitate secundum evangelii fidem et apostolorum doctrinam, et confessum bonam conscientiam in deum de resurrectione Iesu Christi, si liceat iterum interrogari in eadem fide, et in aquam iterum tingui. Universi episcopi dixerunt: Absit absit. Inlicitas esse sancimus rebaptizationes, et satis esse alienum a sincera fide et catholica disciplina. Gratus episcopus dixit: Magna beatitudo a deo patre per Christum dominum concessa est, tempore nostro, ut liceat religiosis mentibus insinuare ecclesiasticam disciplinam. Ut auditores percipientes regulam rectam et deo placentem, praemia meritorum bonorum percipiant, ut in ipsis deus in omnibus et pro omnibus honoretur. Discussus est titulus necessarius rebaptizationis, in quo plus scismaticis rabies se delictis celabat, et habita moderatione legis vigore et auctoritate fides custodita est. Illud sane sapientissimis vestris sensibus insinuare contendo, licet vestra prudentia sit instructa deo, et mereatur in pace et unitate consequi desuper munera larga, tamen et ego unus ex vobis et qui parens vobiscum sollicitudinem gero, propter ecclesiasticum ordinem illud insinuare curabo.


II.
fehlt

Martyrum dignitatem nemo profanus infamet, neque passiva corpora quae sepulturae tantum propter misericordiam ecclesiasticam commendari mandatum est, redigant ut [c] aut insania praecipitatos, aut alia ratione peccati discretos, non ratione vel tempore competente quo martyria celebrentur, ||fol. 29rb|| martyrum nomine appellent. Aut si quis iniuriam martyrum vel claritati [d] eorum adiungat insanus, placet eos si laici sunt ad paenitentiam redigi. Si autem sunt clerici, post communionem et post cognitionem honore privari. Universi dixerunt: Recte stabilit sanctitas vestra, hoc et singulis conciliis statutum est.


III.
fehlt

Gratus episcopus dixit: Et illud praecipue si videtur vestrae dilectioni cavendum est, ut pastoris cura quantum debet et post regularis providentia tota promuniat, ut nulli liceat ab effectu [e] abstinentibus carnali apud extraneas pariter commorari. Occasiones enim amputandae sunt peccatorum, et tollendae omnes suspiciones quibus subtilitas diaboli sub pretextu caritatis et dilectionis incautas animas vel ignaras retinere consuevit. Nullus igitur et nulla sanctimoniae et virginitati deserviens, propter blasphemiam ecclesię si vobis placet in una domo penitus commorari debent. Universi dixerunt: Qui nolunt nubere et pudicitiam meliorem eligunt, partem hanc vitare debent. Et non solum habitare simul sed nec habere ad se aliquem accessum. Hoc ergo et lex iubet et sanctitas vestra commendat, hoc et in singulis conciliis a nobis statutum [f] est. Gratus episcopus dixit: Ergo persuasio interdum prudenter solet arcere a peccatis, dum inprudentes debet metus huiusmodi constringere, si sanum consilium respuunt et salutare mandatum. Si ergo laici sunt post commonitionem [g] si contempserint, a communione separentur. Universi dixerunt: Placet.


IIII.
fehlt

Gratus episcopus dixit: Et si infinita sunt quae lege praescripta sunt proficientia disciplinae, et unusquisque nostrum tractatu assiduo et commonitione frequenti per singulas quasque species proficientes ad disciplinam poterit populos invitare, tamen aliqua ex eis propter blasphemias suggerenda sunt a nobis, et in concilio statuenda. Si videtur vobis pari sententia teneantur etiam hi qui cum viduis commorantur, et nulla secum germanitate coniuncti sunt. Universi dixerunt: Iuxta viduos et viduas, eadem lex maneat et sententia.


V.
fehlt

Primatus episcopus Begesclitanus dixit: Suggero sanctitati vestrae ut statuatis non licere clericum alienum ab aliquo suscipi, sine litteris episcopi sui, neque apud se retinere. Nec laicum usurpare sibi de plebe aliena ut eum ordinet, sine conscientia eius episcopi de cuius plebe est. Gratus episcopus dixit: Haec observantia pacem custodit. Nam et memini in sanctissimo concilio Sardicensi statutum ut nemo alterius plebis, hominem usurpet, sed si forte erit necessarius, petat a collega suo, et per consensum habeat.


VI.
fehlt

||fol. 29va||

Nicasius episcopus Culusticitanus dixit: Credo placere suggessionem meam sanctitati vestrae et displicere vobis ut qui serviunt deo et adnixi sunt clero, non accedant ad actus seu administrationem vel procurationem domorum. Gratus episcopus dixit: Et apostolorum statuta sunt quae dicunt: Nemo militans deo, ingerit se negotiis saecularibus, proinde aut clerici sint sine actionibus domorum, aut actores sine officio clericorum. Universi dixerunt: Hoc observemus.


VII.
fehlt

Casianus Usulensis episcopus dixit: Statuat gravitas vestra ut unusquisque clericus vel laicus, non communicet in alia plebe, sine litteris episcopi sui. Gratus episcopus dixit: Nisi hoc observatum fuerit, communio fiet passiva. Nam si cum litteris receptus fuerit, et concordia inter episcopos servatur, et nemo subtilis alterius fugiens communionem, ad alium latenter accedit. Universi dixerunt: Omnibus provides, et clero et laicis consulis.


VIII.
fehlt

Magnus episcopus Astuagensis dixit: Quid dilectioni vestrae videtur procuratores et actores etiam prosecutores pupillorum, si debeant ordinari? Gratus episcopus dixit: Si post deposita universa et reddita ratiocinia, si actus vitae ipsorum fuerint comprobati, in omnibus debent cum laude clerici si postulati fuerint honore munerari. Si enim ante libertatem negotiorum vel officiorum ab aliquo sine consideratione fuerit ordinatus, ecclesia infamatur. Universi dixerunt: Recte omnia statuit sanctitas tua. Ideoque ita est, et nostra est quoque sententia.


VIIII.
fehlt

Metus Canonensis episcopus dixit: Recte statutum est ut obnoxii negotiis alienis non ordinentur. Tamen si dimissi et gratias referre debent, et a clericorum iniuria temperare. Et ipsis non liceat clericos nostros eligere, apothecarios vel rationatores. Gratus episcopus dixit: Nulli dubium est quod omnes vel domini vel procuratores vel quicumque presunt cum audierint saluberrima instituta consilia, et sibi esse consultum, nec impeditum, propriam debebunt temperare iniuriam in clericis nostris. Quod si iniuria constitutionis imperatoriae clericos inquietandos putaverint, si defensio ecclesiastica nos non deridet, pudor publicus vindicabitur. Universi dixerunt: Saluberrimae professiones, debuerunt tanto concedi concilio.


X.
fehlt

Felix episcopus Bagensis dixit: Nullus debet collegae suo facere iniuriam. Multi enim et transcendunt suas et usurpant alienas ipsis invitis. Gratus episcopus dixit: Avaritiae ||fol. 29vb|| cupiditatem. Radicem omnium malorum esse nemo qui dubitet. Proinde inhibendum est ne quis alienos fines usurpet aut transcendat episcopum collegam suum [h], aut usurpet alterius plebes sine eius petitu, quia inde cetera mala omnia generantur. Universi dixerunt: Placet placet.


XI.
fehlt

Elphicleferus [i] Cuiculitanus episcopus dixit: Statuat sanctitas vestra, ut clerici qui superbi vel contumaces sunt coerceantur, ut qui minores maioribus inrogaverint iniurias metum habeant. Gratus episcopus dixit: Manifestum est illum non esse dei, qui humilitatem contempnit, sed diaboli qui superbiae inventor et princeps est. Unde si quis tumidus vel contumeliosus extiterit, in maiorem natu, vel aliquam causam habuerit, a tribus vicinis episcopis si diaconus est arguatur, si presbiter est sex, si episcopus a duodecim consacerdotibus audiatur. Universi episcopi dixerunt: Contemptus debet contumaciae et superbiae in omnibus frangi. Causa vero pro personis, ab statuto numero audiatur.


XII.
fehlt

Antigonus episcopus Matirensis dixit: Gravem iniuriam patior, et credo dolere sanctitatem vestram contumeliam meam, et computare communem iniuriam. Optantius cum se representaret pactum meum habuit, et divisum est, ut se inliceat populorum imperitorum animos contra disciplinam, contra evangelicam traditionem, contra pacem placitam. Nam si sibi posse contingere arbitrarentur, numquam profecto in fratrem aliquis deliquisset. Unde aut inita pacta sui obtineant firmitatem, aut conventus si se non cohibuerit ecclesiasticam sentiet disciplinam, universi dixerunt: Pax servetur, pacta custodiantur.


XIII.
fehlt

Abundantius episcopus Adrumentinus dixit: In nostro concilio statutum est, ut non liceat clericis fenerare. Quid etiam sanctitati tuae et huic concilio videatur, praesenti placito designetur. Gratus episcopus dixit: Novellae suggestiones quae vel obscurae sunt vel sub genere latent, inspectae a nobis formam accipient. Ceterum de quibus apertissime divina scriptura sancxit, non differenda sententia est sed potius exsequenda. Proinde quod in laicis reprehenditur, id multo magis in clericis oportet praedampnari. Universi dixerunt: Nemo contra prophetas, nemo contra evangelia facit, sine periculo.


XIIII.
fehlt

Gratus episcopus dixit: Iuxta statuta concilii et meae mediocritatis sententiam, placet facere rerum omnium conclusionem. Universi tituli designati et digesti, teneant sen||fol. 30ra||tentias suas. Sane credo vos retinere multis conciliis a patribus nostris et traditionem temerariam esse dampnatam, et rebaptizationis impietatem esse puniendam. Quas res, etiam nostro concilio credo iam terminum accepisse. Reliqua vero quae vel facta vel dicta superius compraehensa sunt, vel aliis conciliis conscripta, quae secundum legem inveniuntur custodire nos oportet. Si quis vero statuta supergressus corruperit, vel pro nihilo habenda putaverit, si laicus est communione, si clericus est honore privetur. Universi dixerunt: Placet placet.
Gratus episcopus dixit: Superest iam ut placita omnium nostrorum quae ad consensum nostrum sunt scripta, vestra quoque subscriptione firmetis. Universi dixerunt: Et consensisse nos concilii huius scripta testantur, et subscriptione nostra consensus declarabitur noster. Et subscripserunt.


Stand: 2008-03-02