Concilium Anthiocenum

SANCTA ET PACATISSIMA SYNODUS IN UNUM congregata, his qui [c] per singulas provintias sunt unanimis sanctis, et consacerdotibus in domino salutem. Gratia et veritas Iesu Christi domini et salvatoris nostri sanctam Anthiochenam ecclesiam visitans, et in unum conectens per concordiam pacatissimi spiritus, multa quidem et alia perfecit. In omnibus ||fol. 16vb|| autem suggerente sancto et pacifico spiritu etiam hoc perfecit, ut quae visa sunt recte constitui cum plurima consideratione et iudicio una cum omnibus nobis Anthiochiam ex diversis provintiis in unum collectis episcopis, in vestram notitiam deferantur. Credimus autem gratiae domini et sancto spiritui pacis, quod ipsi conspirabitis nobis, tamquam in unam fuissetis virtutem, et nobiscum orationibus adnitentes, magis autem muniti et in spiritu sancto praesentes isdem ipsis quę definita sunt consentientes, et ea quae visa sunt recta roborantes, cum sensu sancti spiritus consignabitis. Sunt autem praefiniti canones ecclesiastici, hi qui infra sunt scripti, quos subter inserti promulgavere episcopi: Eusebius, Niceta, Anthiocus, Archelaus [d], Esicius, Iacobus, Heneas, Bassus, Moyses, Macedonius, Teurus, alius Teurus, Paulus, Eustatius, Manicius, Agaphius, Alexander, Patricius, Petrus, Narcissus, Siricus, Mocimus, Etherius, Magnus, Aliphius, Tarcodimantus [e], Petrus, Anatholius, Cirion, ex provintiis Siriae Coelen, et Phenicis, Veris, [f] Arabiae, Mesopotamiae, et haec constituerunt, quae infra scripta sunt.

I.
NON LICERE PASCHA DIVERSO TEMPORE AGERE NEQUE CUM IUDĘIS CELEBRARE.

Omnes qui audent dissolvere regulam sancti et magni concilii Niceni quod cebratum [g] est in praesentia dei, et amantissimi Constanti [h] imperatoris de sancta et salutari festivitate paschali salvatoris nostri, excommunicatos et abiectos ab ecclesia esse debere. Maxime si perseverant studio contentionis, ad subvertenda ea quae optime constituta sunt. Et haec quidem dicta sunt de laicis. Si autem de propositis eclesiae aliqui, id est vel episcopus vel presbiter vel diaconus post hanc definitionem et hunc terminum ausi fuerint in subversionem populorum et perturbationem ecclesiarum seorsum colligere et cum Iudaeis pascha voluerint celebrare, hunc sancta synodus iam alienum ab ecclesia esse iudicabit, tamquam eum qui non solum proprii peccati reus sit, sed aliorum corruptae mentis conversationis subplantator extiterit. Et non solum huiusmodi deponi a sacerdotio et ministerio iubet, sed et eos qui ausi fuerint his communicare post dampnationem. Depositos autem etiam honore qui extrinsecus est privari oportet, quem sanctus canon et dei sacerdotium promeruit.

II.
NON LICERE COMMUNIONEM ECCLESIAE CONTEMPNERE, AUT EXCOMMUNICATIS COMMUNICARE.

||fol. 17ra||

Omnes qui ingrediuntur ecclesiam dei et sacras scripturas audiunt, non autem cum populo in oratione communicanti, adversantur autem sanctam adsumptionem dominici sacramenti secundum aliquam propriam disciplinam, hos ab ecclesia abici oportet, donec confitentes fructum poenitentiae demonstrent, et deprecati fuerint, ut data venia suscipi mereantur. Non autem licet communicare excommunicatis neque cum his per domos ingredi, et cum eis orare qui ecclesiae non participant in oratione, nec in alteram ecclesiam recipi, qui ab alia excommunicantur. Quod si quis fuerit deprehensus episcoporum vel presbiterorum aut diaconorum, vel etiam qui in canone detinentur [i] excommunicatis communicare, et hunc oportet communione privari, tamquam ecclesiae regulas confundentem.

III.
NON DEBERE CLERICUM AD ALIAM ECLESIAM MIGRANTEM IBI PERSEVERARE.

Si quis presbiter, vel diaconus, vel quilibet clericus deserta sua eclesia ad aliam transeundum esse crediderit, et ibi paulatim temptet quo migravit perpetuo permanere, ulterius ministrare non debet. Praesertim, si ab episcopo suo ad revertendum fuerit exortatus. Quod si et post evocationem sui episcopi non oboedierit, sed inboediens [k] perseveraverit, omnimodis ab officio suo deponi debere, nec aliquando spem restitutionis habere. Si vero propter hanc culpam depositum alius episcopus susceperit, et ipse a communi synodo poenam merebitur increpationis, tamquam ecclesiastica iura dissolvens.

IIII.
NON LICERE EPISCOPO VEL CUICUMQUE CLERICO, SI EXAUCTORATUS FUERIT MINISTRARE.

Si quis episcopus a synodo fuerit depositus, vel presbiter vel diaconus a proprio episcopo condempnatus, et praesumpserit sacerdotii, seu sacri ministerii quippiam, non ei amplius liceat, neque in alia synodo spem restitutionis habere, neque adsertionis alicuius locum. Sed et communicantes ei abici omnes ab ecclesia, et maxime si postquam cognoverunt sententiam adversus eum fuisse prolatam, et [l] contumaciter communicaverunt.

V.
NON LICERE CLERICIS CONTEMPTO EPISCOPO SEMOTE COLLIGERE.

Si quis presbiter aut diaconus contempto episcopo se ipsum ab ecclesia segregaverit, et privatim apud se collectis populis altare erigere ausus fuerit, et nihilominus episcopo suo exortante et semel et iterum revocante inoboediens extiterit, hunc modis omnibus deponendum. ||fol. 17rb|| Nec aliquando consequi curationem, aut proprium honorem recipere speret. Quod si etiam perseveraverit perturbans cunctam ecclesiam quae foris est tamquam seditiosum corripi oportet.

VI.
DE EXCOMMUNICATIS.

Si quis a proprio episcopo excommunicatus est, non eum prius ab aliis debere suscipi, nisi aut a suo fuerit receptus episcopo, aut concilio facto episcopis occurrat, et respondeat. Et si synodo satisfecerit et statuerit, sub alia eum sententia recipi. Quod etiam circa laicos, et presbiteros, et diaconos, et omnes qui in clero sunt, convenit observari.

VII.
NULLUM PEREGRINUM ABSQUE EPISTOLA SUSCIPI DEBERE.

Nullum absque formata quod Greci epistolam dicunt, peregrinorum clericorum suscipi oportet.

VIII.
UT EPISTOLĘ SOLO CHOREPISCOPO FIANT.

Neque presbiter ad regiones longinquas formatas, id est canonicas epistolas, nisi ad episcopos finitimos simplices epistolas mittere praesumat. Vicariis vero episcopis, qui a Grecis chorepiscopi appellantur, formatas facere liceat.

VIIII.
DE METROPOLITANIS EPISCOPIS.

Per singulas provintias episcopos singulos scire oportet, episcopum metropolitanum qui praeest, curam et sollicitudinem totius provintiae suscepisse. Propter quod ad metropolitanam [m] civitatem, ab his qui causas habent concurratur [n]. Quapropter placuit eum et honore precellere, et nihil ultra sine ipso reliquos episcopos agere secundum antiquum patrum nostrorum canonem, nisi hoc tantum quae uniuscuiusque eclesiae per suam diocesim competit. Unumquemque enim oportet episcopum habere suae diocesis potestatem ut regat et gubernet secundum competentem singulis reverentiam et providentiam gerat omnis regionis, quae sub ipsius est civitate. Ita ut etiam ordinare ei presbiteros, et diaconos probabili iudicio liceat, et de singulis ipsius regionis causis moderatione et pondere disceptare. Ultra autem nihil agere permittitur, citra metropolitani episcopi conscientiam. Nec metropolitanus, sine ceterorum aliquid gerat consilio sacerdotum.

X.
DE CHOREPISCOPIS QUI IN VICIS ET VILLIS CONSTITUTI SUNT.

Chorepiscopi qui manus impositionem ab episcopis susceperunt, et ut episcopi sunt consecrati [o], tamen placuit sanctę synodo eos modum proprium retinere et gubernare adiacentes sibi ecclesias et esse contentos propria sollicitudine, et gubernatione quam susceperunt. Constituere autem his permittitur lectores, et [p] ||fol. 17va|| subdiaconos atque exorcistas, quibus sufficiat, istorum tantum graduum licentiam accepisse. Non autem presbiterum, non diaconum audeant ordinare, praeter conscientiam episcopi civitatis vel eclesię cui adiacens invenitur, seu ipse seu regio in qua praeesse dinoscitur. Quod si quis prevaricare ausus fuerit constituta, deponi eum et dignitate qua praeditus est debere privari. Chorepiscopus autem ab episcopo civitatis vel loci cui [q] idem adiacet, ordinandus est.

XI.
DE HIS EPISCOPIS VEL CLERICIS QUI SINE LITTERIS EPISCOPORUM AD IMPERATOREM VADUNT.

Si quis episcopus vel presbiter vel omnis omnino qui est sub ecclesiastica regula constitutus praeter consilium vel litteras eorum episcoporum qui sunt intra provintiam, et maxime metropolitani ad imperatorem perrexerit [r], hunc abdicari et eici non solum de communione, sed etiam propria dignitate privari, tamquam molestum et inportunum imperialibus auribus contra ecclesiastica constituta. Si autem necessitas cogit ad imperatorem excurrere propter aliquam actionem, cum deliberatione et consilio metropolitani ipsius provintiae episcopi, et ceterorum conscientia episcoporum qui in eadem provintia sunt atque cum eorum litteris ire debebit.

XII.
DE EPISCOPIS VEL CLERICIS DEPOSITIS.

Si quis a proprio episcopo depositus presbiter, vel diaconus, aut etiamsi a synodo quilibet episcopus fuerit exauctoratus molestiam imperialibus auribus inferre non praesumat, sed ad maiorum episcoporum synodum sese convertat, et quae se putat habere iusta in eorum concilio alleget [s], atque ab his de se exspectet, quae fuerit deprompta [t] sententia. Quod si deficiens pusillanimitate hoc noluerit facere, sed imperatori fuerit inportunus, huiusmodi nullam veniam habeat, neque locum ullius adsertionis suae, nec spem recipiendi gradus habeat in futurum.

XIII.
NON LICERE EPISCOPIS IN ALIENA PROVINTIA CLERICOS ORDINARE.

Nullum episcopum audere debere ex alia provintia ad aliam transitum facere et ordinare aliquos in ecclesiis, aut proferre ad sacrum ministerium. Nec alios illuc adtrahat episcopos, nisi forte per litteras rogatus abierit. Non solum autem a metropolitano, sed ab his qui cum eo sunt omnibus ipsius provintiae episcopis. Quod si nullo invitante inordinate superveniat, et aliquos vel ordinare praesumpserit, vel quoslibet actus illi [u] eclesiae competentes qui ad se minime pertinent usurpare temptaverit, vacua quidem et inania erunt omnia quae gesserit. Ipse vero huius indisciplinati ausus, et inrationabilis coepti dignas [v] causas expendat, tamquam depositus a sancta synodo, et propter huiuscemodi praesumptionem iam praedampnatus.

||fol. 17vb||

XIIII.
DE EPISCOPIS ACCUSATIS.

Si quis episcopus de aliquibus causis criminalibus in iudicio episcoporum fuerit accusatus, contingat autem de ipsis episcopis provintiae qui convenerunt diversas habere sententias, et alios quidem innocentem eum pronuntiare, alios reum, propter huiusmodi itaque controversiam amputandam, placuit sanctę synodo metropolitanum episcopum alterius vicinae provintiae advocari, et aliquantos cum eo [w] episcopos alios, qui pariter residentes quaecumque fuerint dirimant quaestiones, propter hoc ut firmum sit iudicium, quod ab unius provintię episcopis fuerit promulgatum.

XV.
DE QUIBUS SUPRA.

Si quis episcopus criminaliter accusatus ab omnibus qui sunt intra provintiam episcopis exceperit unam consonamque sententiam, ab aliis ulterius iudicari non poterit, sed manere circa eum oportet, tamquam convenientem quae ab omnibus prolata est, firmam ratamque sententiam.

XVI.
DE EPISCOPIS VACANTIBUS.

Si quis episcopus vacans in ecclesiam vacantem supervenerit, et hanc obripienter praeter plenariam synodum occupandam esse crediderit, hunc abici oportet, quamvis eum plebs quam diripuit velit sibi episcopum retinere. Illa autem dicitur synodus plenaria, in qua etiam episcopus metropolitanus adfuerit.

XVII.
DE EPISCOPIS QUI ACCEPTA MANUS INPOSITIONE NON ADQUIESCUNT SUSCIPERE MINISTERIUM.

Si quis episcopus suscepta manus inpositione, et deputatus populis praeesse non suscipiat ministerium sacerdotii nec consentiat habere ecclesiam in qua fuerat ordinatus, hunc incommunicabilem esse debere, donec coactus consentiat plebem suscipere sibimet deputatam aut provintiae plenaria synodus episcoporum de eo aliquid statuat.

XVIII.
DE HIS QUIBUS SUPRA.

Si quis episcopus ordinatus non abierit in parrochiam cui ordinatus est, si non suo vitio sed plebis forsitan contradictione, hic honorem susceptum retinere debebit et sacerdotio fungi, ita ut nihil molestiae adferat eclesię illi, in qua fuerat constitutus. Expectare autem eum oportet provintiae plenariam synodum, donec de eo quod competit statuatur.

XVIIII.
NON LICERE SINE CONSILIO METROPOLITANI EPISCOPI, EPISCOPUM ORDINARE.

Episcopum non ordinandum sine consilio et praesentiam metropolitani episcopi, cui melius erit si ex omni provintia congregentur episcopi. Quod si fieri non potest, hi qui adesse non possunt propriis litteris consensum suum de ipso designent, et tunc demum post plurimorum sive per praesentiam sive per litteras, sententiam consonam ordinetur. Quod si aliter quam statuta sunt fiat, nihil valere huiusmodi ordinationem. Si vero etiam secundum definitas regulas ordinatio ||fol. 18ra|| celebratur, contradicant autem aliqui propter proprias et domesticas simultates, his contemtis sententia de eo obtineat plurimorum.

XX.
UT BIS IN ANNO SYNODUS [x] CAELEBRETUR.

Propter ecclesiasticas causas et quae existunt controversias dissolvendas, sufficere visum est bis in anno per singulas provintias episcoporum concilium fieri. Semel quidem post tertiam ebdomadam paschalis festivitatis, ita ut in quarta ebdomada quae consequitur, id est media pentecoste concilium compleatur. Admoneant autem provintiales episcopos, hi qui in amplioribus, id est qui in metropolitanis civitatibus degunt. Secundum vero concilium, idibus octobribus habeatur, qui dies apud Grecos Hiperberiti mensis decimus invenitur. In ipsis autem conciliis et presbiteros et diaconos, praesentes esse oportet, et omnes quotquot se lęsos existimant, et synodicam expectare sententiam. Nec liceat aliquibus apud semetipsos concilia sine metropolitanorum episcoporum conscientia facere, quibus de omnibus causis [y] constat permissum esse iudicium.

XXI.
EPISCOPUM DE DIOCESI AD DIOCESIM NON DEBERE TRANSIRE.

Episcopum de diocesi ad diocesim alteram non debere transire, neque si se ipsum ingesserit, neque si a populis fuerit violenter adtractus, neque si etiam hoc eis ab episcopis suadeatur. Manere autem eum debere in ecclesia dei quam ab initio sortitus est, et non ab ea alibi demigrare, secundum regulam super hoc olim a patribus constitutam.

XXII.
EPISCOPUM NON DEBERE IN ALIENAM INRUERE CIVITATEM.

Episcopum non debere in alienam inruere civitatem, quae illi probatur non esse subiecta, neque in regionem quę [z] ad eius curam minime noscitur pertinere ad aliquid ordinandum. Neque presbiteros aut diaconos constituere, ad alios episcopos pertinentes, nisi forte cum voluntate et testimonio propriae regionis episcopi. Quod si quispiam horum tale facere voluerit, irrita quidem erit huiusmodi ordinatio, et quae male usurpaverit, a synodo arguantur. Nam si ordinare non potuerit, nullatenus alterius parrochianum iudicare presumat.

XXIII.
EPISCOPUM NON LICERE SUCCESSOREM [a] SIBI CONSTITUERE.

Episcopum non debere tamquam successorem sibi futurum constituere alterum, quamvis circa vicinia mortis habeatur. Quod si tale aliquid factum fuerit, inrita sit huiusmodi ordinatio. Custodire autem debet ecclesiastica constituta quae ita se continent, non posse aliter episcopum fieri, nisi in concilio et cum [b] consensu episcoporum, eorum dumtaxat qui post obitum eius qui praecessit habuerint potestatem, eum qui dignus fuerit provehendi.

||fol. 18rb||

XXIIII.
DE REBUS ECCLESIASTICIS ET EPISCOPALIBUS.

Quaecumque res ecclesiae sunt, convenit cum omni diligentia et bona fide quę deo debetur qui omnia praevidet atque iudicat quaeque gubernare oportet, et dispensari cum iudicio et potestate episcopi, cui totius plebis animae videntur esse commissę. Manifesta autem esse oportet quae ecclesię competunt cum notitia eorum presbiterorum et diaconorum, qui circa ipsum sunt, ut ipsi non ignorent nec eos aliquid lateat eorum quae sunt propriae ecclesie. Ut si contigerit episcopum de hac vita migrare, manifestę sint et notae res ecclesiasticae ne intercidant atque depereant. Sed nec res propriae episcopi tamquam obnoxię rerum ecclesiasticarum, occasione [c] ullius pulsentur iniuriae. Quia iustum et acceptum est apud deum et homines quae propria sunt episcopi, quibus ipse iudicaverit derelinqui, et [d] ea quae eclesiae ipsi reservari. Ita enim fit ut nec ecclesia dampno aliquo affligatur, nec episcopus occasione [e] rerum ecclesiasticarum proscribatur, neque pertinentes ad eum in causas incurrant [f], atque post mortem memoria eius maledictis aliquibus oneretur.

XXV.
EPISCOPUM HABERE POTESTATEM IN REBUS ECCLESIASTICIS DISPONENDUM.

Episcopum habere oportet rerum ecclesiasticarum potestatem, ad dispensandum omnibus indigentibus cum omni timore et reverentia dei. Ipsum quoque ex eis percipere atque uti debere quibus indiget, si tamen indiget, vel ad suas necessarias expensas, vel fratrum qui apud eum hospitalitatis gratia commorantur, ut nulla ex parte [g] per inopiam defraudentur, secundum apostolum dicentem: Habentes victum cotidianum et tegumentum corporis, his contenti sumus. Quod si his minime contentus atque sufficiens, transferat in necessitates domesticas ecclesiasticas res vel commoda quaelibet ecclesiae, aut agrorum ecclesiasticorum fructus, sine conscientia [h] presbiterorum apud se redigat, et domesticis suis vel etiam adfinibus aut fratribus aut filiis earum rerum tribuat potestatem, ut per eorum secretam diligentiam, ecclesiastici lędi videantur. Reatum hunc qui huiusmodi est apud metropolitanum provintiae praestare debebit. Quod si taliter reprehendatur episcopus vel hi qui cum ipso sunt presbiteri quo dicantur haec quae ad ecclesiam pertinent, sive de agris, sive de aliis quibuscumque ecclesiasticis causis eos sibimet usurpare, pauperes vero necessitate et penuria opprimi atque ex hoc ipso non solum ecclesiasticę rationi, verum etiam dispensatoribus eius maledicta repraehensio augeatur, hunc enim correptionem oportet mereri, id quoque condecet sancta synodo cognoscente. Eusebius omnibus quae constituta sunt praesens subscripsit [i]. Theodorus, Niceta, Macedonius, Anatholius, Tharcodimantus [k], Etherius, Narcissus, Eustachius, Esicius, Manicius, ||fol. 18va|| Paulus, et ceteri quorum nomina in Greco iam superius continentur consenserunt et subscripserunt.