Concilium Nicenum

CUM CONVENISSET HOC SANCTUM ET MAGNUM CONCILIUM APUD NICEAM civitatem provintiae Bitiniae, statuta sunt ab eis haec quae infra scripta sunt ex Greco in Latinum versa sermonem.

Si quis in egritudine vel a medicis sectus est, vel a barbaris castratus, placuit ut iste permaneat in clero. Si quis autem sanus seipsum abscidat, etiam si est in clero cessare debet, et ex hoc nullum talem oportet ordinari. Sicut autem de his qui vel affectaverunt haec, vel ausi sunt seipsos abscidere haec quae diximus statuta sunt. Ita si qui a barbaris vel a dominis suis facti et probabiles vitae sunt, tales suscipit ecclesiastica regula ad [b] clerum.

Quoniam multa sive per necessitatem, sive ex quacumque causa contra regulam gesta sunt, ita ut homines ex vita gentili nuper adhuc cathecizati, vel instituti, statim ad spiritalem baptismum venissent, et continuo cum baptizati sunt etiam ad episcopatum vel ad presbiterium provecti sunt. Recte igitur visum est, de cetero nihil tale debere fieri. Nam et tempore opus est, ut sit caticuminus, et post baptismum multa probatione indiget. Evidens namque est apostolicum praeceptum dicens: Non neofitum [c], ne forte elatus in iudicium incurrat et laqueum diaboli. Si vero procedente [d] tempore mortale aliquod peccatum admiserit, et convictus duobus vel tribus testibus fuerit, cesset a clero qui huiusmodi est. Si quis vero praeter haec facit, tamquam contraria statutis sancti concilii gerens, etiam ipse periclitabitur [e] de statu sui cleri.

Omnibus modis interdixit sancta synodus, neque episcopo, neque presbitero, neque diacono, neque ulli clericorum omnino licere habere secum mulierem [f] extraneam, nisi forte mater aut soror, aut avia id est [g] amita, vel matertera sit. In his namque solis personis, et horum similibus, omnis quae ex mulieribus est suspicio declinatur. Qui autem praeter haec agit, periclitatur [h] de clero.

Episcopum oportet ab omnibus episcopis si fieri potest qui sunt in provintia eius ordinari. Si vero hoc difficile fuerit, vel aliqua urgente [i] necessitate vel itineris longitudine, certe tres episcopi debent in unum esse congregati, ita ut etiam ceterorum qui absentes sunt, consensum litteris teneant, et ita faciant ordinationem. Potestas sane vel confirmatio, pertinebit per singulas provintias ad metropolitanum episcopum.

Servetur et ista sententia ut hi qui ab aliis excommunicantur, ab aliis ad communionem non recipiantur. Requiratur sane si forte aliqua indignatione aut contentione aut qualibet commotione episcopi sui excommunicati sint. Ut ergo digna haec possint examinatione perquiri recte visum est per singulos annos, in singulis quibusque provintiis, bis in anno episcoporum concilium fieri. Ut simul in unum convenientes ex communi provintia, huiusmodi examinent questiones. Ut ita demum hi qui ob culpas suas episcoporum suorum offensas, merito contraxerunt, digne etiam a ceteris excommunicati similiter habeantur, quousque in communi vel ipsi episcopo suo, visum fuerit humaniorem circa eos ferre sententiam. Habeatur autem semel concilium ante dies quadragesimae, ut omnibus si quaesunt simultatibus amputatis, mundum et [k] sollempne deo munus possit offerri. Secundum vero agatur, circa tempus autumni.

Mos antiquus perduret, in Aegypto vel Libia et Pentapoli, ut Alexandrinus episcopus, horum omnium habeat potestatem. Quoniam quidem metropolitano episcopo, parilis mos est. Similiter autem et apud Antiochiam ceterasque provintias, honor suus unicuique servetur ecclesiae. Per omnia autem manifestum est, quod si quis praeter voluntatem et conscientiam metropolitani episcopi fuerit ordinatus, hoc concilium magnum et sanctum, censuit non debere esse episcopum. Sane si communi omnium consensu rationabiliter probato secun||fol. 8vb||dum ecclesiasticam regulam duo vel tres animositate ducti per contentionem contradicant, obtineat plurimorum sententia sacerdotum.

Quoniam mos antiquus obtinuit, et vetusta traditio, ut Eliae, id est Hierosolimorum episcopo honor deferatur, habeat consequenter honorem, manente tamen metropolitanae civitatis propria dignitate.

Si qui voluerint venire ad ecclesiam catholicam ex novatianis, placuit sancto concilio ut ordinentur, et sic maneant in clero. Ante omnia autem hanc habeant confessionem quam per scipturam exigi oportet, ut fateantur se communi consensu catholicae eclesiae statuta observaturos. Id est communicaturos se, et his qui forte secundas nuptias experti sunt, vel his qui persecutionis tempore lapsi sunt. Quibus tamen lapsis, penitentiae modus et tempus adscriptus est, ut in omnibus sequantur ea quae in ecclesia catholica observantur. Et sic ubi idem ipsi fuerint inventi, sive in vicis seu in urbibus, clerici ordinati a catholicis sic etiam in clero persistant, unusquisque tamen in statu suo. Si vero episcopus vel presbiter catholicae ecclesiae fuerit ad quem aliqui ex his accedunt, certum est quod episcopus quidem catholicus suam habeat dignitatem, similiter autem presbiteri et diaconi habeant. Hi vero qui ab istis veniunt, si forte episcopus fuerit, habeat sacerdotii dignitatem, nisi forte placeat episcopo catholico concedere ei etiam episcopalis nominis honorem. Si vero non placuerit, inveniat ei locum ut sit in parrochia chorepiscopus, aut in clero presbiter. Ut in civitate una non videantur duo episcopi esse, et ille omni modis in clero permanere videatur.

Si qui sine examinatione promoti presbiteri sunt, et postea examinati confessi sunt peccata sua, et cum confessi fuissent, contra regulam venientes homines manus eis temere inposuerunt, hos ecclesiasticus ordo non recipet. In omnibus enim quod inreprehensibile est, defendit ecclesia.

Quicumque ex lapsis per ignorantiam sunt ordinati vel contemptum eorum qui eos ordinaverunt, hoc non praeiudicat regula ecclesiastica. Cum enim compertum fuerit, deponantur.

Placuit sanctę synodo licet indigni sint misericordiae tamen aliquid circa eos humanitatis ostendi. Si qui ergo ex animo penitent, tribus annis, inter audientes habeantur. Si tamen fideles sunt, septem annis aliis, inter paenitentes sint. Duobus autem annis idem sine oblatione in oratione sola participent populo. [l] Si qui vero per dei gratiam vocati, primo quidem ostenderunt fidem suam, deposito militiae cingulo, post haec autem ad proprium vomitum reversi sunt, ut et pecunias darent et ambirent redire rursum ad militiam, isti decem annis sint [m] inter poenitentes, post primum triennium quo fuerint inter audientes. Ab omnibus vero illud praecipue [n] observertur, ut animus eorum et fructus poenitentiae observetur. Quicumque enim cum omni timore et lacrimis perseverantibus et operibus bonis conversationem suam non verbis locis, sed opere et veritate demonstrant, cum tempus statutum etiam ab his fuerit impletum, et orationibus iam coeperint [o] communicare. Licebit episcopo etiam humanius circa eos aliquid cogitare. Qui vero indifferentem habuerint lapsum, et sufficere sibi quod ecclesiam introierint arbitrantur. Isti omni modo tempora statuta complebunt.

De his vero qui recedunt ex corpore, antiquae legis regula observabitur etiam nunc. Ita ut si forte quis recedit ex corpore, necessario vitae suae viatico non defraudetur. Quod si disperatus aliquis recepta communione supervixerit, sit inter eos qui sola oratione communicant. De omnibus tamen his quia corpore recedunt, in tradendo eis communionem, cura et probatio sit episcopi.

Placuit hoc sancto et magno concilio de caticuminis qui lapsi sunt, ut tribus annis inter audientes verbum sint tantummodo. Post haec vero orent cum caticuminis.

Pervenit ad sanctum concilium quod in locis quibusdam et civitatibus, presbiteris sacramenta diaconi porrigant. Hoc neque regula, neque consuetudo tradidit, ut hi qui offerendi sacrificii non habent potestatem, his qui offerunt corpus Christi, porrigant. Sed et illud innotuit, quod quidam diacones etiam ante episcopos sacramenta sumunt. Haec ergo omnia amputentur, et maneant diacones intra suam [p] mensuram. Scientes quia episcoporum quidem ministri sunt, a presbiteris autem inferiores. Accipiant ergo secundum ordinem post presbiteros, ab episcopo vel a presbitero sacram communionem. Quod si non fuerit in praesenti vel episcopus vel presbiter, tunc ipsi proferant et edant. Sed nec sedere quidem licet in medio presbiterorum diacones, extra regulam enim est, ut hoc fiat. Si quis autem non vult, his sufficiens esse, post hanc definitionem cesset esse diaconos.

Propter multas perturbationes et frequentes tumultus [q] seditionum quae fieri solent, placuit omnimodo abscidi istam consuetudinem, quae contra regulam est sic ubi tamen fit, id est ne de civitate ad civitatem transeat, vel episcopus vel presbiter vel diaconus. Si quis vero post haec statuta, sancti huius concilii, tale aliquid agere temptaverit, infringetur omni genere huiuscemodi conatus, et restituatur propriae ecclesiae, in qua ordinatus est.

Si qui vero sine respectu dei agentes et timorem dei ante oculos non habentes neque ecclesiastica statuta custodientes recesserint ab ecclesia sua, sive presbiter sive diaconus vel in quocumque ecclesiastico ordine positi fuerint, non debent suscipi in ecclesia sua, sed cum omni necessitate cogantur ut redeant ad ecclesiam suam. Quod si permanserint, excommunicare eos oportet.

Si quis ausus fuerit aliquem qui ad alterum pertinet ordinare in sua ecclesia, cum non habeat consensum episcopi ipsius a quo recessit clericus, irrita sit huiusmodi ordinatio.

Quoniam multi clerici avaritiae causa turpia lucra sectantes obliti sunt divini praecepti quo dictum est: Qui pecuniam suam non dedit ad usuram, fenerantes centesimas exigant, statuit hoc sanctum concilium si quis inventus fuerit, post hanc definitionem, usuram accipere vel ex quolibet tali negotio turpia lucra sectari, vel etiam species frumentorum ad sescuplum dare. Omnis qui tale aliquid conatus fuerit ad questum, deiciatur ex clero, et alienus ab ecclesiastico habeatur gradu.

Si quis confugit ad ecclesiam catholicam de paulianistis et catafrigis, statutum est rebaptizari eos, omnimodo debere. Si qui vero clerici erant apud eos, siquidem inculpati fuerint et inreprehensibiles rebaptizati, rursus etiam ordinentur ab episcopo ecclesiae catholicae. Si vero examinati minus apti fuerint reprehensi, deponi eos oportet. Similiter autem et circa diacones, et de omnibus qui in eodem clero inveniuntur, eadem forma servabitur. Commemoravimus autem diaconissas quae in hoc ordine inventę sunt, quae nec manus in positionem aliquam habent, ut omnimodis inter laicas habeantur. Similiter autem diaconissae quae in catho||fol. 9vb||lico [t] canone non habentur, simili loco id est laicae, et tamquam non consecratę deputentur.

Quoniam sunt in die dominica quidam ad orationem genua flectentes, et in diebus pentecostes, propterea est itaque constitutum a sancto [u] synodo quoniam consona et conveniens per omnes ecclesias custodienda consuetudo est, ut stantes ad orationem domino vota reddamus.

Credimus in unum deum patrem omnipotentem, visibilium [v] et invisibilium conditorem, et in unum dominum nostrum Ihesum Christum filium dei, natum de patre unigenitum, id est de substantia patris, deum de deo, lumen de lumine, deum verum de deo vero. Natum non factum. Consubstantialem patri, id est unius substantiae cum patre, quod Greci omousion dicunt, per quem omnia facta sunt, quae in caelo sunt et quae in terra. Qui propter nos homines et propter nostram salutem descendit et incarnatus est atque homo factus, passus mortuus est, et resurrexit tertia die. Ascendit in caelos, venturus est iudicare vivos et mortuos. Et in spiritum sanctum. Eos autem qui dicunt erat quando non erat, et antequam nasceretur non erat, et quod ex nullis existentibus factus est, aut ex aliqua substantia vel natura eum dicentes esse, mutabilem et convertibilem filium dei perhibendo, hos anathematizat, et condempnat catholica et apostolica ecclesia. Haec est fides quam exposuerunt patres: Primum quidem adversus Arrium blasphemum, dicentem creaturam esse filium dei. Et adversus omnem heresim, Sabellii Fotini Pauli Samoseteni manichei valentini martionis, et adversus omnem omnino heresim, si qua insurrexerit, contra catholicam et apostolicam ecclesiam, quam omnes condempnaverunt Nicea congregati episcopi CCCXVIII, quorum nomina et provintiae [w] infra conscripta [x] sunt. Sed plerique servi dei studiosi, magis curam gesserunt, orientalium episcoporum nomina describere, propter hoc quod occidens non similiter inquisitionem ||fol. 10ra|| de heresibus habuerit.

Subscriptiones.

Osius episcopus civitatis Cordubensis provintiae Spaniae dixit: Ita credo sicut superius scriptum est.

Alexander, Alexandrię magnę.
Alfocration, Alfocranon.
Adamantius, Cynon.
Albetion, Barethii.
Philippus, Panefyseos.
Potamon, Heracleos.
Secundos, Ptolomedos.
Dorotheos, Pelusius.
Gaios, Muethos.
Antiochos, Mempheos.
Tiberios, Tauthites.

Atthas, Schedras.
Tyrannos, Anthinon.
Olusianus, Lycon.

Daches, Beronices.
Zophiros, Barces.
Seraphion, Antiphirgum.
Secundos, Tauchinbies.
Titus, Paratonitu.

Macharios, Hierosolitaminorum.
Germanus, Neopolitanus.
Marinus, Sebastenos.
Gainos, Caesariensis.
Eusebios, Gadarenus.
Sabinos, Ascalonus.
Longinus, Nicopolitanos.
Petrus, Iamnias.
Macrinus, Eleutheropolitis [z].
Maximus, Maximianopolitanorum.
Paulinus Maximinopolitanus. [a]
Ianuarius, Ierechuntos.
Heliodorus, Zabulon.
Letios, Lyddon.
Silvanus, Azotu [b].
Patrophilos, Zabulon.
Asclepius, Lyddon.

||fol. 10rab||
Petrus, Scythopolitanus.
Antiochus, Gazes.
Selis, Capitoliados.

Zenon, Detyro [c].
Enias, Ptolomedos.
Magnus, Damascenus.
Theodorus, Synodos.
Ellanicos, Tripoleos.
Filocalos, Paneados.
Gregorius, Berythii.
Martinus, Palmyron.
Thadoneos, Alassus [d].
Anatholius, Emises.

Eustathius, Antiochenus.
Zenovius, Seleucias.
Theodorus, Laudiciensis.
Alfios, Apamiae.
Bassianus, Refaneon.
Filoxinos, Iesraspolitanus.
Piperius, Samosatenus.
Archelaos, Dolices.
Eufrantion, Balaneon.
Falados, chorepiscopus.
Zoilus, Gabalon.
Bassus, Zeugmatos.
Leontius, Larissenus.
Eustatheos, Aretusanus.
Manicios, Epyphanias.
Paulus, Neocesarensis.
Siricius, Cyru.
Seleuchos, chorepiscopus.
Petrus, Gindaron.
Pegasios, Ambacmianon.
Basonis, Gambulenus.
Gerontius, Charison.

Nicomachos, Bostron.
Cyrion, Phylathelfiae.
Gennadius, Isbundon.
Severus, Sodymon.
Supatros, Eristis Botanias.
Severus, Dionysiados.

Ethilaos, Edesenos.
Iacobus, Pesthebios.
Antiochos, Resenas.
Mareas, Macedonupolis.

Iohannes, Persidos.

Theodorus, Tharsensis.
Alfion, Epyphanias.
Narcisos, Nerodiados.
Moyses, Castabalon.
Nicesas, Flaviados.
Eudemon, chorepiscopus.
Paulinus, Adanon.
Macedonis, Manfiston [e].
Tarcundimantos, Egeon.
Esycius, Alexandrias Micreas.
Narcissus, Irenupolis.

Leontius, Cesariensis.
Eusicius, Tyano.
Eufrasos, Colonias.
Timotheos, Cirvistron.
Helpidios, Cumanos.
Gorgonius, chorepiscopus.
Stephanus, chorepiscopus.
Eufronius, chorepiscopus.
Radon, chorepiscopus.
Theophanis, chorepiscopus.

Eulogio, Sebastiensis.
Ebthios, Satalon.

Arsaphius, Sobmon.
Acritas, Diospontii.

||fol. 10rbb||
Euticianus, Amasias.
Helpidios, Ethesion.
Eraclios, Zelon.
Helpidios, Cumanus.

Longinus, Neocesariensis.
Domnus, Trapeiuctos.
Stratofilos, Pitiuntos.

Filadelphius, Propeiupolis.
Petronius, Ionopolis.
Epsychius, Amastridos.

Pancarios, Etmarcos.

Dicasius, Tasas.
Erechoreos, Plamathon.
Gorgonios, Cynon.
Filadelfias, Iuliapolis.

Theonias, Cyzicensis.
Menofantos, Efesenus.
Orion, Isliu.
Euticias, Isfornis.
Mitres, Ypcepton.
Marinos, Elivellespontenus.
Paulus, Aneas.

Arthemidorus, Sardeon.
Soron, Thiatiron.
Thomasias, Fidelfias.
Polion, Bareon.
Agogias, Tripolitanos.
Florentinus, Anquiras.
Marcus, Standum.

Nunechios, Laudicensis.
Flaccus, Sandu [f].
Procopios, Synodo.
Pisticos, Azanon.
Athenodorus, Dorilou [g].
Paulus, Apamenus.

||fol. 10vaa||
Eugenius, Eucharpias.
Flaccus, Hieropolitanus.

Eulalius, Iconiu.
Telemachos, Adrianopolitanus.
Euthicios.
Seleutias.
Sranios, Smenon.
Tarsicios, Apamenus.
Patricios, Amblades.
Polycarpos, metropolitanus.
Acumedios, Panon.
Eradios [h] Bareos.

Eudemos, Patharon.

Callidicus, Pergis.
Euresius, Termissus.
Teuxius, Siarbon.
Domnus, Aspendu.
Quintianus, Seleucios.
Patricius, Maximianopolitanorum.
Afrodisius, Magidon.

Eufrosinus, Rodu [i].
Melifron, Cho.
Stratedius, Lemnu [k].
Alpadoros, Corcyras.

Eusebius, Antioclen.
Emmonius, Afrodisios.
Letodios, Cibyraton. [l]
Eusebius, Miantium.

Stephanus, Barathon.
Atheneos, Curpissii.
Edesius, Claudinopoli.
Agapios, Seleuciae.
Silvanus, metropolitanus.
Faustus, Panemostichus.
Antoninus, Antiochenus.
Nestor, Syedron.

||fol. 10vab||
Esicios, chorepiscopus.
Cyrillus, Smannandron.
Theodoros, Usagadon.
Theodoros, chorepiscopus.
Anatholius, chorepiscopus.
Paulus, Larinensis.
Quintus, chorepiscopus.
Tyberius, Slystron.
Aquilos, chorepiscopus.
Eusebius, parrichiae Isauriae.

Cyrillus, Paphu.
Selanos, Selanon.

Eusebius [m], Nichomedias.
Theogenius, Nicheas.
Maris, Calcidonensis.
Cyrillus, Chiu.
Esicios, Pruses.
Gorgonios, Apolloniados.
Georgios, Rusiados.
Evethios, Adrianopolitanos.
Thephanis, chorepiscopus.
Rufios, Cęsariensis.
Eulalios, chorepiscopus.

Pedereos, Eraclias.

Protegenes, Sardicensis.
Marcus, metropolitanus. [n]
Pistos, Martianopolitanus. [o]
Cyclianos, metropolitanus.
Alexandros, Thessalonicensis.
Dacus, Macedoniae.
Pistus, Athenensis.
Marcus, Boias.
Stratedios, Efestias.
Claudianus, Tettalias.
Budion, Stribon.
Domnus, metropolitanus.
Nicheius, Duxias.
Teophylus, Guthias.

||fol. 10vba||
Camdos Bosforon.

Unus deus principium et pater verbi viventis sapientiae existentis, et virtutis, et imaginis propriae. Perfectus, perfecti genitor, et unus dominus ex uno. Pater filii unigeniti. Et unus dominus ex uno. Deus de deo, figura substantiae patris, imago dei, deus verbum vividum, et totius substantiae opifex, sapientia continens omnia quae existunt. Filius verus de patre vero, invisibilis de invisibili, incorruptibilis de incorruptibili, inmortalis de inmortali, et sempiternus de sempiterno. Et unus spiritus sanctus perfectus, perfecta vita viventium, sanctitas et fons sanctitatis, et aedificationis ministrator. Per quem deus in omnes credentes et super omnes, et filius qui per omnes. Trinitas perfecta gloria, et regnum sempiternum, individuum, et inalienabile. Neque igitur creatum aliquid et servum seu famulum in trinitate, neque adventicium vel subintroductum tamquam quod ante non extiterit, et novissimum subintraverit. Neque enim defuit aliquando filius patri aut filio spiritus sanctus, sed immutabilis et inconvertibilis haec eadem trinitas semper.