Concilium Toletanum primum

Convenientibus episcopis in ecclesia Toleto, id est, Patronus, Marcellus, Alicianus, Afrodosius [g], Iocundus, Olimpius, Severus, Articius, Leonas, Asturius, Helarius, Lampius, Serenus, Florus, Leporius, Eustochius, Aurelianus, Lampadius, Exsuperantius, de Gallia Lucentius, is conventus municipii Celenis actus est, omnes decem et novem. Isti sunt qui et in aliis gestis, adversus Priscilli sectatores et heresem quam adstruxerat libellarem dedere sententiam.
Consedentibus presbiteris, adstantibus diaconibus et ceteris qui intererant concilio congregatis,
Patronus [h] episcopus dixit: Quoniam singuli coepimus in ecclesiis nostris facere diversa, et inde tanta scandala sunt quae usque ad scisma perveniunt, si placet communi consilio decernamus, quid ab omnibus episcopis in ordinandis clericis sit sequendum. Mihi autem placet constitutum primitus concilii Niceni, perpetuum esse servandum, nec ab hoc esse recedendum. Universi episcopi dixerunt: Hoc nobis placet. Ita ut si quis cognitis gestis concilii Niceni aliud quam statutum est facere praesumpserit, et non in eo perseverandum putaverit, tunc excommunicatus habeatur, nisi per correptionem fratrum emendaverit errorem.

Placuit ut diacones, si vel integri vel casti sint, et continentis vitae, etiam si uxores habeant in ministerio constituantur, ita tamen ut si qui etiam ante interdictum quod perro priores [i] ante nos episcopos constitutum est, ||fol. 62rb|| incontinenter cum uxoribus suis vixerint, presbiteri honore non cumulentur. Si quis vero ex presbiteris ante interdictum filios susceperit, de presbitero, ad episcopatum non admittatur.

Item placuit ut paenitentes non admittantur ad clerum, nisi tantum si necessitas aut usus exegerit, inter hostiarios deputentur, vel inter lectores. Ita ut evangelia aut apostolum non legant. Si qui autem ante ordinati sunt subdiacones, inter subdiacones habeantur. Ita ut manum non inponant nec sacra non contingant. Ex eo vero paenitente dicimus qui post baptismum aut pro homicidio, aut pro diversis criminibus gravissimisque peccatis, publicam paenitentiam gerens sub cilicio divino fuerit reconciliatus altario.

Item constituit sancta synodus ut lector fidelis si viduam alterius uxorem acceperit, amplius nihil sit, sed semper lector habeatur, aut forte subdiaconus.

Subdiaconus autem defuncto [k] uxore, si aliam duxerit uxorem, ab officio in quo ordinatus fuerat removeatur, et habeatur inter hostiarios vel inter lectores, ita ut evangelium et apostolum non legat. Propterea ne qui ecclesiae servierit publicis officiis servire videatur. Qui vero tertiam quod nec dicendum est acceperit, abstentus biennio, postea inter [l] laicos reconciliatus per paenitentiam communicet.

Presbiter vel diaconus vel subdiaconus, vel quilibet ecclesiae deputatus clericus, si intra civitatem fuerit vel in loco in quo ecclesia est, aut castelli [m] aut vicis aut villę, si ad ecclesiam aut sacrificium cotidianum non venerit, clericus non habeatur. Si castigatus per satisfactionem veniam ab episcopo noluerit promereri.

Itemque puella dei nec familiaritatem habeat cum confessore aut cum quolibet laico sanguinis alieni, aut convivium sola, nisi ubi sit seniorum aut honestorum, aut viduarum honestarumque frequentia, ubi honeste confessor quilibet cum plurimorum testimonio testium convivio interesse possit. Cum lectoribus autem in ipsorum domibus non admittendas penitus nec videndas, nisi forte si consanguinea soror sit, vel uterina.

Placuit ut si quorumcumque clericorum uxores peccaverint ne forte licentiam peccandi plus habeant, accipiant mariti earum hanc potestatem praeter necem ||fol. 62va|| custodiendi ligandi in domo sua, ad ieiunia salutaria, non mortifera eas cogentes. Ita ut invicem sibi clerici pauperes auxilium ferant si servitia non habeant, cum uxoribus autem ipsis quae peccaverunt, nec cibos sumant, nisi forte ad timorem dei acta penitentia revertantur.

Si quis post baptismum militaverit, et clamidem sumpserit aut cingulum ad necandum fideles, etiam si gravia non admiserit, si ad clerum dimissus [n] fuerit, diaconi non accipiat dignitatem.

Nulla professa vel vidua absente episcopo vel presbitero in domo sua antiphonas cum confessore vel servo suo faciat. Lucernarium vero nisi in ecclesia non legatur, aut si legatur in villa presente episcopo vel presbitero, vel diacono legatur.

Clericos si quid obligati sunt vel per ęquationem vel de genere alicuius domus non ordinandos nisi probatae vitę fuerint et patronum concessus accesserit.

Si quis de potentibus clericum, aut quemlibet pauperiorem, aut religiosum exspoliaverit, et mandaverit eum ad se venire episcopus ut audiatur, et contempserit, invicem mox scripta percurrant per omnes provintiae episcopos, et quoscumque adire potuerint, ut excommunicatus habeatur ipse, donec oboediat [o], [p], et [q] reddat aliena.

Item ut liberum nulli clerico sit discedere ab episcopo suo et alteri episcopo communicare, nisi forte ei quem episcopus alius libenter habeat de hereticorum scismate discedentem, et ad fidem catholicam revertentem. Si quis autem de catholicis discesserit, et communione eorum vel palam vel occulte cum eis qui vel excommunicati sunt vel per sententiam iam notati fuerint inventi, habeant illorum ad quos ire voluerunt, etiam in dampnatione consortium.

De his qui intrant in ecclesiam et deprehenduntur [r] numquam communicare, admoneantur: Quod si non communicant, ad paenitentiam accedant. Si communicant, non semper abstineant, si non fecerint abstineantur.

Si quis autem acceptam a sacerdote, eucharistiam non sumpserit velut sacrilegus propellatur.

Si quis laicus abstinetur, ad domum ||fol. 62vb|| eius, vel clericorum vel religiosorum nullus accedat. Similiter et clericus si abstinetur, a clericis devitetur. Si quis cum illo colloqui aut convivare fuerit deprehensus, etiam ipse abstineatur. Sed hoc pertineat ad eos [u] clericos qui eius sunt episcopi, et ad omnes qui commoniti fuerint, de eo qui abstinetur sive laico quolibet sive clero.

Devotam peccantem non recipiendam in ecclesiam nisi peccare desierit. Et si desinens egerit aptam paenitentiam decem annis, recipiat communionem. Prius autem quam in ecclesia admittatur ad orationem, ad nullius convivium christianae mulieris accedat. Quod si admissa fuerit, etiam haec quae eam receperit, habeatur in absentia. Corruptorem etiam par poena constringat. Quae autem maritum acceperit, non admittatur ad paenitentiam, nisi adhuc vivente ipso marito caste vivere coeperit, aut postquam ipse discesserit.

Si quis habens uxorem fidelis, si concubinam habeat, non communicet. Ceterum is qui non habet uxorem, et pro uxore concubinam habet, a communione non repellatur. Tantum ut unius mulieris aut uxoris aut concubinę ut ei placuerit, sit coniunctione coniunctus. Alias vero vivens abiciatur, donec desinat, et ad paenitentiam revertatur.

Si qua vidua episcopi aut presbiteri aut diaconi, maritum acceperit, nullus clericus, nulla religiosa cum ea convivium sumat, numquam communicet, morienti tantum ei sacramentum subveniat.

Episcopi sive presbiteri sive diaconi filia si devota fuerit et peccaverit, et maritum duxerit, si eam pater vel mater in affectum receperint, a communione habeantur alieni. Pater vero causas in concilio se noverit prestaturum. Mulier autem non admittatur ad communionem, nisi marito defuncto egerit paenitentiam. Si autem vivente eo secesserit et penituerit, nullomodo nisi vitae deficiens accipiat communionem.

Quamvis pene utique custodiatur ut absque episcopo chrisma nemo conficiat tamen quia in aliquibus locis vel provintiis presbiteri dicuntur chrisma conficere, placuit ex hac die nullum alium nisi episcopum chrisma conficere, et per dioceses destinare. Ita ut de singulis eccle||fol. 63ra||siis ad episcopum ante diem paschae diaconi destinentur aut subdiaconi qui confectum chrisma ab episcopo destinatum ad diem paschae possint ad tempus deferre. Episcopo sane certum est quod omni tempore licet chrisma conficere [a] sine conscientia autem episcopi, nihil penitus presbiteri agere presumant.

Statutum vero est diaconum non crismare, sed presbiterum absente episcopo, presente vero, nonnisi ab ipso fuerit praeceptum. Huiusmodi constitutionem meminerit semper archidiaconus vel praesentibus vel absentibus episcopis suggerendam ut eam et episcopi custodiant et presbiteri non relinquant. Patruinus episcopus subscripsit. Marcellus episcopus subscripsit. Afrodius episcopus subscripsit. Licinianus episcopus subscripsit. Iocundus episcopus subscripsit. Severus episcopus subscripsit. Leonas episcopus subscripsit. Ilarius episcopus subscripsit. Olimpius episcopus subscripsit. Ortigius episcopus subscripsit. Asturius episcopus subscripsit. Lampius episcopus subscripsit. Serenus episcopus subscripsit. Florus episcopus subscripsit. Leporius episcopus subscripsit. Aurelianus episcopus subscripsit. Eustotius episcopus subscripsit. Lampadius episcopus subscripsit. Exsuperantius episcopus subscripsit.

Incipit regula fidei catholicae contra omnes hereses, quam maxime contra priscillianistas, episcopi Terraconenses Carthaginenses, Lusitani et Betici fecerunt, ex praecepto papę Urbis Leonis, et ad Balconium episcopum Galliciae transmiserunt. Ipsi etiam et superscripta viginti canonum capitula statuerunt in concilio Toletano.

Credimus [c] in unum verum deum patrem et filium et spiritum sanctum visibilium et invisibilium factorem, per quem creata sunt omnia in caelo et in terra, unum deum et unam esse divinae substantiae trinitatem. Patrem autem non esse filium ipsum, sed habere filium qui pater non sit. Filium non esse patrem, sed filium dei de patris esse natura. Spiritum quoque esse paraclitum, qui nec pater sit ipse, nec filius, sed a patre filioque procedens. Est ergo ingenitus pater, genitus filius, non genitus paraclitus, sed a patre filioque procedens. Pater est cuius vox haec est audita de caelis: Hic est filius meus dilectus in quo bene complacuit, ipsum audite. Filius est qui ait: Ego a patre exivi, et a deo veni in hunc mundum. Paraclytus spiritus est, de quo filius ait: Nisi ||fol. 63rb|| abiero ego ad patrem, paraclytus non veniet. Hanc trinitatem personis distinctam, substantia unitam virtute et potestate [d] et maiestate indivisibilem indifferentem, preter hanc nullam credimus divinam esse naturam vel angeli vel spiritus vel virtutis alicuius quae deus esse credatur. Hunc igitur filium dei deum natum a patre ante omne omnino principium sanctificasse uterum Marię virginis atque ex ea verum hominem sine virili generatum semine suscepisse duabus dumtaxat naturis, id est deitatis et carnis in unam convenientibus omnino personam, id est dominum nostrum Iesum Christum. Nec imaginarium corpus aut fantasmatis alicuius in eo fuisse, sed solidum atque verum. Hunc et esurisse, et sitisse, et doluisse, et flevisse, et omnis corporis iniurias pertulisse. Postremo a Iudeis crucifixum et sepultum, et tertia die resurrexisse. Conversatum postmodum cum discipulis suis, et quadragesima post resurrectionem die ad caelum ascendisse. Hunc filium hominis etiam dei filium, et filium dei hominis filium appellamus. Resurrectionem vero futuram humanę credimus carnis. Animam autem hominis, non divinae esse substantiae aut dei patris, sed creaturam dei voluntate creatam.

Si quis autem dixerit aut crediderit a deo omnipotente mundum hunc factum non fuisse atque eius omnia instrumenta, anathema sit.

Si quis dixerit atque crediderit deum patrem eundem esse filium vel paraclytum, anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit filium eundem esse patrem vel paraclytum, anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit paraclytum vel patrem esse vel filium. Anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit carnem tantum sine anima a filio dei fuisse susceptam, anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit Christum innascibilem esse anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit deitatem nascibilem esse, anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit deitatem Christi convertibilem fuisse vel passibilem, anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit alterum deum esse priscae legis alterum evangeliorum, anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit ab altero deo mundum factum fuisse, et non ab eodem quo scriptum est: ||fol. 63va|| In principio fecit deus caelum et terram, anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit corpora humana non resurgere post mortem, anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit animam humanam dei portionem vel dei esse substantiam, anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit, alias scripturas praeter quas ecclesia catholica recipit in auctoritate [e] habendas vel esse venerandas, anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit deitatis et carnis unam in Christo esse naturam, anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit esse aliquid quod se extra divinam trinitatem possit extendere, anathema sit.

Si quis astrologię vel mathesi existimat esse credendum. Anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit coniugia hominum quae secundum legem divinam licet habere execrabilia esse, anathema sit.

Si quis dixerit vel crediderit carnes avium seu pecudum quae ad escam dandae sunt, non tantum pro castigatione hominum abstinendas, sed execrandas esse, anathema sit.

Si quis in his erroribus Priscilliani sectam sequitur vel profitetur, ut aliud in salutari baptismo contra sedem sancti Petri faciat, anathema sit.