Paris, Bibliothèque Nationale, Lat. 4637 [Buch 2.1 bis 2.176]

(Cplio2.0)
INCIPIUNT CAPITULA LIBELLI SEXTI.
(Cplio2.1)
I.
De effusione sanguinis.
(Cplio2.2)
II.
Quod hi, qui nomen domini in vanum adsumpserint, graviter feriantur.
(Cplio2.3)
III.
De honorando patre et matre.
(Cplio2.4)
IIII.
Ut, qui vendiderit filiam suam in famulam, non egrediatur sicut ancilla.
(Cplio2.5)
V.
Ut, qui hominem percusserit, morte moriatur.
(Cplio2.6)
VI.
De eo, qui per industriam proximum voluerit occidere.
(Cplio2.7)
VII.
De eo, qui percusserit patrem aut matrem.
(Cplio2.8)
VIII.
Non maledicendum patri et matri.
(Cplio2.9)
VIIII.
De eo, qui hominem furatus fuerit et vendiderit.
(Cplio2.10)
X.
De his, qui rixati inter se fuerint, et percusserit alter alterum.
(Cplio2.11)
XI.
De eo, qui percusserit servum suum vel ancillam lapide vel virga, et mortui fuerint.
(Cplio2.12)
XII.
Ut si aliqui inter se fuerint rixati, et percusserit ex eis aliquis mulierem pregnantem.
(Cplio2.13)
XIII.
Quod si mulier mortua fuerit, reddet percussor animam pro anima.
(Cplio2.14)
XIIII.
Ut quicumque oculum servo vel ancille eruerit, liberos eos dimittat.
(Cplio2.15)
XV.
De bove cornupeta [a], qui [b] virum vulneraverit vel mulierem, et de domino illius.
(Cplio2.16)
XVI.
De eo, qui cisternam aperuerit et foderit.
(Cplio2.17)
XVII.
De bove altero, si alterius bovem vulneraverit.
(Cplio2.18)
XVIII.
De eo, qui bovem aut ovem furatus fuerit.
(Cplio2.19)
XVIIII.
De fure, qui domum suffodiens repertus fuerit.
(Cplio2.20)
XX.
De eo, qui leserit agrum vel vineam.
(Cplio2.21)
XVI. [c]
De eo, qui ignem succenderit in agris, ut dampnum restituat.
(Cplio2.22)
XXII.
De eo, qui commendaverit amico pecuniam. ||fol. 130r||
(Cplio2.23)
XXIII.
De asino, bove ove omnique iumento amico ad custodiendum tradito.
(Cplio2.24)
XXIIII.
De eo, qui seduxerit virginem desponsatam vel dormierit cum ea.
(Cplio2.25)
XXV.
De patre puelle, si eam dare noluerit, ut reddat [d] pecuniam iuxta morem dotis.
(Cplio2.26)
XXVI.
De maleficis.
(Cplio2.27)
XXVII.
De his, qui cum iumento coierint.
(Cplio2.28)
XXVIII.
De his, qui diis immolant vel advenas affligunt.
(Cplio2.29)
XXVIIII.
De decimis et primitiis domino offerendis.
(Cplio2.30)
XXX.
De deposito vel pignore dato.
(Cplio2.31)
XXXI.
De turpitudine proximi revelanda.
(Cplio2.32)
XXXII.
De homine, qui dormierit cum muliere ancinla [e].
(Cplio2.33)
XXXIII.
Non debere [f] auguriari nec observare magos et ariolos.
(Cplio2.34)
XXXIIII.
De honorando sene.
(Cplio2.35)
XXXV.
Nihil agendum contra aequitatem.
(Cplio2.36)
XXXVI.
De eo, qui mechatur cum uxore proximi sui.
(Cplio2.37)
XXXVII.
De eo, qui dormierit cum noverca sua.
(Cplio2.38)
XXXVIII.
De eo, qui propter deum furtum confessus fuerit.
(Cplio2.39)
XXXVIIII.
De eo, qui ferro percusserit hominem.
(Cplio2.40)
XL.
Ut propter unius testimonium nullus condempnetur.
(Cplio2.41)
XLI.
De decimis separandis.
(Cplio2.42)
XLII.
De eo, qui ambulans per viam nidum avis invenerit.
(Cplio2.43)
XLIII.
Ut, cum aedificatur domus nova, fiat murus per circuitum domus.
(Cplio2.44)
XLIIII.
De vinea altero semine non serenda.
(Cplio2.45)
XLV.
Ut non aretur in bove simul et asino.
(Cplio2.46)
XLVI.
Non induendum vestimentum, quod ex lana et lino contexitur.
(Cplio2.47)
XLVII.
De puella virgine desponsata.
(Cplio2.48)
XLVIII.
De desponsata virgine in agro reperta.
(Cplio2.49)
XLVIIII.
Ut eunuchus attritis testitulis [g] ecclesiam domini non intret.
(Cplio2.50)
L.
De pecunia ad usuram non feneranda.
(Cplio2.51)
LI.
De voto non differendo.
(Cplio2.52)
LII.
Ut homo, qui uxorem acceperit, non accedat ad bellum.
(Cplio2.53)
LIII.
Ut non occidantur patres pro filiis nec filii pro patribus. ||fol. 130v||
(Cplio2.54)
LIIII.
De eo, qui vim a persecutoribus patitur, ut suscipiatur.
(Cplio2.55)
LV.
De muliere, que cum viro suo non potest nubere.
(Cplio2.56)
LVI.
Ut absque consensu episcopi oblationes non accipiantur.
(Cplio2.57)
LVII.
Ut presbiteri civitatis sine iussu sui episcopi nihil iubeant.
(Cplio2.58)
LVIII.
Ne presbiteri rem ecclesiae absque licentia episcopi sui vendant.
(Cplio2.59)
LVIIII.
Si presbiter vel diaconus deseruerit ecclesiam suam, deponatur.
(Cplio2.60)
LX.
De presbiteris vel diaconibus aut subdiaconibus a propriis episcopis exauctoratis.
(Cplio2.61)
LXI.
Si quis episcopus, presbiter, diaconus vel subdiaconus ad bellum processerit, deponatur.
(Cplio2.62)
LXII.
Ut presbiteri alterius regionis non sacrificent praesentibus presbiteris ipsius regionis.
(Cplio2.63)
LXIII.
De uxoribus et viris se dimittentibus.
(Cplio2.64)
LXIIII.
De episcopis litigantibus vel iudicatis.
(Cplio2.65)
LXV.
Ab heretico nullus benedictionem [h] accipiat.
(Cplio2.66)
LXVI.
De orationibus ad patrem dirigendis.
(Cplio2.67)
LXVII.
De presbitero ab alio episcopo ordinato.
(Cplio2.68)
LXVIII.
De illis presbiteris, qui nesciunt iuxta praeceptum salvatoris baptizare.
(Cplio2.69)
LXVIIII.
De missis nostris, qualiter cum episcopis singularum regionum circa ecclesias dei eiusque sacerdotes agere debeant.
(Cplio2.70)
LXX.
De eo, qui semetipsum occidit aut laqueo se suspendit.
(Cplio2.71)
LXXI.
Ut incesti et parricide canonicae coerceantur.
(Cplio2.72)
LXXII.
Ut nec a clerico filacteria nec ab ullo fiant christiano.
(Cplio2.73)
LXXIII.
Ut nullus presbiter amplius quam unam ecclesiam sibi vindicet.
(Cplio2.74)
LXXIIII.
De letania maiore, ut more Romano caelebraetur.
(Cplio2.75)
LXXV.
Ut nullus vitam sine communione finiat nec unctione benedicti olei careat.
(Cplio2.76)
LXXVI.
De presbiteris degradatis et post degradationem multis sceleribus implicatis.
(Cplio2.77)
LXXVII.
Si qui velint aquam consecratam accipere.
(Cplio2.78)
LXXVIII.
De clericis et presbiteris, si episcopis suis oboedire nolint, ut excommunicentur.
(Cplio2.79)
LXXVIIII.
De episcopo metropolitano.
(Cplio2.80)
LXXX.
Ut unusquisque progeniem suam usque ad septimam generationem observet.
(Cplio2.81)
LXXXI.
De presbiteris ab ignotis episcopis ordinatis. ||fol. 131r||
(Cplio2.82)
LXXXII.
Ut si quis homini aliquo itineranti [i] mansionem vetaverit, LX solidos conponat.
(Cplio2.83)
LXXXIII.
Ut omnibus maxima cura sit, ne sine confirmatione episcopi vitam finiat aliquis.
(Cplio2.84)
LXXXIIII.
De his, qui fidelium oblationes auferunt vel vastant aut sine proprii episcopi iussione dant vel accipiunt.
(Cplio2.85)
LXXXV.
Ut presbiteri vel diaconi non migrent de loco ad locum sine episcopi proprii iussione.
(Cplio2.86)
LXXXVI.
De episcopis et clericis peregrinis, ut contenti sint hospitalitatis munere.
(Cplio2.87)
LXXXVII.
Ut nullus habeat nisi legitimum connubium.
(Cplio2.88)
LXXXVIII.
De his, qui episcoporum vocationem vel correccionem contempserint.
(Cplio2.89)
LXXXVIIII.
Ut nullus laicorum ex praediis episcoporum quicquam accipiat.
(Cplio2.90)
XC.
De eo, qui occiderit monachum aut clericum, ut arma relinquat.
(Cplio2.91)
XCI.
De viro et muliere matrimonio copulatis et postea dicente ea non posse eum nubere sibi.
(Cplio2.92)
XCII.
Ut puella desponsata non detur alteri viro.
(Cplio2.93)
XCIII.
Ut baptizati cum caticuminis non manducent.
(Cplio2.94)
XCIIII.
De presbitero ordinato, qui se deprehenderit non esse baptizatum.
(Cplio2.95)
XCV.
Si liber ancillam in matrimonium accepit.
(Cplio2.96)
XCVI.
De raptoribus et raptis virginibus vel viduis.
(Cplio2.97)
XCVII.
De his, qui rapinas infra regnum faciunt.
(Cplio2.98)
XCVIII.
De sacerdotibus et levitis atque monachis interfectis vel debilitatis.
(Cplio2.99)
XCVIIII.
De his, qui episcopo aliquam iniuriam vel dehonorationem fecerit.
(Cplio2.100)
C.
De religiosa muliere decepta, id est veste mutata, vel religionem professa.
(Cplio2.101)
CI.
De blasphemia in deum.
(Cplio2.102)
CII.
De his, qui in domo sua oratorium fecerint.
(Cplio2.103)
CIII.
De privilegiis ecclesiarum et clericorum non corrumpendis.
(Cplio2.104)
CIIII.
Ne episcoporum vel reliquorum sacerdotum vita turbetur.
(Cplio2.105)
CV.
De clericis vel sacerdotibus, qui accipiunt ecclesias sine licentia episcopi sui vel de una ad aliam transeunt.
(Cplio2.106)
CVI.
De incestis et criminosis ac de infirmis et peniten||fol. 131v||tibus atque de ieiunio quattuor temporum.
(Cplio2.107)
CVII.
Ut episcopi iudices publicos moneant, ut rei carceribus reclusi nativitate domini, pascha et pentecoste absolvantur et missas illis audiant diebus ac refecti fiant.
(Cplio2.108)
CVIII.
De monacho, qui monasterium suum dimiserit.
(Cplio2.109)
CVIIII.
De possessionibus ad religiosa loca pertinentibus.
(Cplio2.110)
CX.
De monacho vel monacha.
(Cplio2.111)
CXI.
De his, que a singulis principibus ecclesiis sunt concessa, et quae singuli antistites [k] impetraverunt, quod sacrilegium sit haec auferentibus. Et de clericis, ut non accusentur ad iudices seculares, sed ad episcopos proprios.
(Cplio2.112)
CXII.
De privilegiis ecclesiarum.
(Cplio2.113)
CXIII.
Ut ea, quae ad religionem pertinent, locis suis et a suae dioceseos synodis audiantur.
(Cplio2.114)
CXIIII.
Ut privilegia ecclesiarum semper maneant incorrupta.
(Cplio2.115)
CXV.
Quod sacrilegium sit ecclesię aliquid auferre aut sacerdotibus vel ministris aut ipsi sancto cultui locoque [l] iniuriam inferre.
(Cplio2.116)
CXVI.
De his, qui ecclesiastica privilegia violant vel dissimulant.
(Cplio2.117)
CXVII.
Quod hi, qui praedia ecclesiastica diripiunt vel vastant, sacrilegi sint exilioque [m] dampnandi.
(Cplio2.118)
CXVIII.
Ut episcopi et reliqui sacerdotes ab omnibus nexibus sint liberi.
(Cplio2.119)
CXVIIII.
Ne iudaeis adhaereant vel deserviant christiani.
(Cplio2.120)
CXX.
De sacrificiis per singulas missas a sacrificantibus [n] sumendis.
(Cplio2.121)
CXXI.
De chorepiscopis, ne deinceps fiant.
(Cplio2.122)
CXXII.
Ne iudaei super christianos magistri vel ministri ponantur.
(Cplio2.123)
CXXIII.
De clericis falsariis.
(Cplio2.124)
CXXIIII.
Ut clerici non habeant actiones [o] seculares.
(Cplio2.125)
CXXV.
De clericis, qui de ecclesia desistunt.
(Cplio2.126)
CXXVI.
Quales sint clerici.
(Cplio2.127)
CXXVII.
De multitudine clericorum. ||fol. 132r||
(Cplio2.128)
CXXVIII.
De ordinationibus sacris.
(Cplio2.129)
CXXVIIII.
De iniuria episcopi et letania subversa.
(Cplio2.130)
CXXX.
Ne fideles ex propria consanguinitate uxores ducant, nec illi, qui dudum minime nupserunt, sine benedictione sacerdotis nubere praesumant.
(Cplio2.131)
CXXXI.
De non recipiendis alienis paenitentibus.
(Cplio2.132)
CXXXII.
Ut non liceat clericum vel monachum sine epistola episcopi sui proficisci.
(Cplio2.133)
CXXXIII.
De dotibus et publicis [p] nuptiis.
(Cplio2.134)
CXXXIIII.
De rebus ecclesiae ablatis aut fraudatis vel retentis.
(Cplio2.135)
CXXXV.
Ut nemo res ecclesiae, nisi cui iure debentur, in quibuslibet regionibus coniacentes conpetere audeat vel tenere.
(Cplio2.136)
CXXXVI.
De his, qui facultates ecclesiae delegatas auferunt vel retentant.
(Cplio2.137)
CXXXVII.
Ut socios suos nominet, apud quem pars rapine fuerit inventa.
(Cplio2.138)
CXXXVIII.
De his, qui diripienda indicare reperiuntur.
(Cplio2.139)
CXXXVIIII.
Ut abbates in eius episcopi, in cuius parrochia sunt, potestate persistant.
(Cplio2.140)
CXL.
Ut nullus monachus relinquat suum monasterium et cellas construat sine episcopi vel abbatis sui licentia.
(Cplio2.141)
CXLI.
De apostatis.
(Cplio2.142)
CXLII.
De excommunicatis.
(Cplio2.143)
CXLIII.
Ne iudices perfidorum excessus absque propriorum sacerdotum consilio iudicent.
(Cplio2.144)
CXLIIII.
De expositis infantibus ac [q] collectione eorum.
(Cplio2.145)
CXLV.
De clericis relinquentibus officium suum et ad seculares confugientibus.
(Cplio2.146)
CXLVI.
Ut servo non credatur, si super dominum suum vel super alium liberum crimen iniecerit.
(Cplio2.147)
CXLVII.
Ut testes ea tantum testificentur, quae in conspectu eorum acta esse noscuntur.
(Cplio2.148)
CXLVIII.
Quales debeant scripturae valere.
(Cplio2.149)
CXLVIIII.
De pactis et placitis conservandis.
(Cplio2.150)
CL.
Contra priorum definitionem filio vel heredi non licere venire.
(Cplio2.151)
CLI.
Ne quisquam accusetur vel puniatur, nisi manifestis indiciis scelus patuerit.
(Cplio2.152)
CLII.
Ut ita valeat commutatio sicut et emptio.
(Cplio2.153)
CLIII.
Si timore conpulsus quisquam se servum esse dicat. ||fol. 132v||
(Cplio2.154)
CLIIII.
De presbiteris vel diaconibus sine episcopi sui epistolis ambulantibus.
(Cplio2.155)
CLV.
Ut unus abba duobus monasteriis minime praesideat.
(Cplio2.156)
CLVI.
De presbiteris vel reliquis clericis non distringendis a secularibus iudicibus, sed a suis episcopis.
(Cplio2.157)
CLVII.
Ut clerici iudices seculares non adeant.
(Cplio2.158)
CLVIII.
De secularibus, qui per calumniam ecclesiam vel clericos fatigare praesumunt.
(Cplio2.159)
CLVIIII.
Ne testificentur manumissi.
(Cplio2.160)
CLX.
De his, qui cum furibus conscii [r] fuerint.
(Cplio2.161)
CLXI.
Si possessor per violentiam expellatur.
(Cplio2.162)
CLXII.
Ut fideles fidem sanctae trinitatis discant.
(Cplio2.163)
CLXIII.
De contumacibus presbiteris vel clericis.
(Cplio2.164)
CLXIIII.
De iudicibus clericis calumniam vel iniuriam inferentibus.
(Cplio2.165)
CLXV.
Ut orationem dominicam omnes discant fideles.
(Cplio2.166)
CLXVI.
Ut nullus episcopus alterius episcopi vel presbiter alterius presbiteri parrochiam invadat.
(Cplio2.167)
CLXVII.
Ut monasteriis vel reliquis ecclesiis res non auferantur, vel ipsae a quoquam inquietentur.
(Cplio2.168)
CLXVIII.
Ut clerici peregrini contenti sint hospitalitatis munere et nulli eorum liceat officium sacerdotale in alterius parrochia agere absque licentia episcopi, in cuius parrochia esse noscuntur.
(Cplio2.169)
CLXVIIII.
Ut nullus episcopus sine consensu aliorum se praeferat anteriori.
(Cplio2.170)
CLXX.
Ut populi oblationes sacerdotibus in ecclesia offerant. Et ut omni die dominica communicent.
(Cplio2.171)
CLXXI.
Ut sacerdotes signa tangant horis canonicis.
(Cplio2.172)
CLXXII.
De stolis gestandis.
(Cplio2.173)
CLXXIII.
Ut secreta non incipiatur nisi post hymnum [s] finitum.
(Cplio2.174)
CLXXIIII.
Ut adnuncietur simbolum fidelibus a sacerdotibus.
(Cplio2.175)
CLXXV.
Ut presbiteri adnuncient viris et feminis, nisi memoriter simbolum et orationem dominicam tenuerint, de sacro fonte filiolos vel filiolas non suscipiant.
(Cplio2.176)
CLXXVI.
Ut silentium in ecclesia teneatur, et devote verbum dei audiatur. ||fol. 133r||
(Cplio2.177)
CLXXVII.
Ut episcopo infantuli ad confirmandum praesententur.
(Cplio2.178)
CLXXVIII.
Ut presbiteri sine sacro crismate oleoque benedicto non proficiscantur.
(Cplio2.179)
CLXXVIIII.
Ut presbiteri oleum infirmorum ab episcopo expetant.
(Cplio2.180)
CLXXX.
Ut nullus presbiter parrochianus alicubi [t] praesumat crisma accipere nisi ab episcopo suo in caena domini.
(Cplio2.181)
CLXXXI.
Ut baptizari non praesumatur nisi in vigilia paschae et pentecostes.
(Cplio2.182)
CLXXXII.
Ut instruantur fideles, qui parvulos de sacro fonte suscipere cupiunt.
(Cplio2.183)
CLXXXIII.
Ut nulla precia de baptizandis consignandisque fidelibus exigantur.
(Cplio2.184)
CLXXXIIII.
De quorum baptismate absque dissimulatione dubitatur, ut rebaptizentur, praeceptum est.
(Cplio2.185)
CLXXXV.
Ut presbiteri in ecclesia fidem sanctae [u] trinitatis doceant.
(Cplio2.186)
CLXXXVI.
Ut presbiteri adnuncient populo quattuor legitima temporum ieiunia.
(Cplio2.187)
CLXXXVII.
Ut ieiunia tria legitima in anno agantur.
(Cplio2.188)
CLXXXVIII.
Ut populus nisi duobus temporibus infantes suos ad baptismum non offerat.
(Cplio2.189)
CLXXXVIIII. [v]
Ut dies dominicus reverenter colatur.
(Cplio2.190)
CXC.
Ut adnuntient presbiteri eodem modo sicut sabbatum paschae cum suo pascha, sabbatum [w] pentecosten una cum suo die dominico observare.
(Cplio2.191)
CXCI.
Ut adnuntient presbiteri populo se ab inlicitis abstinere conubiis.
(Cplio2.192)
CXCII.
Ut publice presbiteri adnuncient plebi decimas et primitias omnium frugum ad benedicendum offerre.
(Cplio2.193)
CXCIII.
Ut fideles intellegant [x] pactum, quod cum deo in baptismate fecerunt.
(Cplio2.194)
CXCIIII.
Ut sacerdotes admoneant viros et mulieres [y], ut luminaria ad basilicas deportent.
(Cplio2.195)
CXCV.
Ut ammoneant presbiteri plebem, ne in ecclesia contentionibus et verbositatibus deserviant.
(Cplio2.196)
CXCVI.
Ut presbiteri sollicite curent, ne inhonesta et turpia quaelibet fiant in ecclesiis.
(Cplio2.197)
CXCVII.
Ne in mortuorum funeribus iuxta paganorum ritum agatur. ||fol. 133v||
(Cplio2.198)
CXCVIII.
Ut pro defunctis amicorum parentes eorum XXXta dies adimplere faciant.
(Cplio2.199)
CXCVIIII.
De his, quos episcopus aut sacerdos excommunicaverit, ne eos fideles recipiant.
(Cplio2.200)
CC.
Ut nullus presbiter suam ecclesiam sine consensu episcopi sui derelinquat.
(Cplio2.201)
CCI.
Ut sacra misteria nullus presbiter nisi in loco consecrato agat.
(Cplio2.202)
CCII.
Ne aliud altare in ecclesia consecrata, nisi quod ab episcopo consecratum est, aliquis presbiter erigat.
(Cplio2.203)
CCIII. [z]
Ut episcopus, presbiter et diaconus non sint aleatores et ebriosi.
(Cplio2.204)
CCIIII.
Ut [a] nemo clericorum usuras accipiat.
(Cplio2.205)
CCV.
Ut diem dominicum, in quo dominus resurrexit, cuncti venerabiliter colant.
(Cplio2.206)
CCVI.
De reconciliandis penitentibus.
(Cplio2.207)
CCVII.
Quod sint dies purificationis mulieris.
(Cplio2.208)
CCVIII.
Ut missarum caelebrationes in locis incongruentibus non fiant.
(Cplio2.209)
CCVIIII.
De propinquitate.
(Cplio2.210)
CCX.
De servo, qui dampnum cuilibet intulerit, quid agendum sit.
(Cplio2.211)
CCXI.
De eo, qui ad mallum legibus mannitus fuerit et non venerit.
(Cplio2.212)
CCXII.
Qui filios non habuerit et in eorum loco alium sibi [b] heredem facere voluerit.
(Cplio2.213)
CCXIII.
De denarialibus, qualiter possint hereditare.
(Cplio2.214)
CCXIIII.
Ut omne sacramentum in ecclesia iuretur.
(Cplio2.215)
CCXV.
Ut vitia, quae remanserunt ex ritu gentilium fideles caveant.
(Cplio2.216)
CCXVI.
De ecclesiis restaurandis.
(Cplio2.217)
CCXVII.
Ne presbiteri, priusquam examinentur, ordinentur.
(Cplio2.218)
CCXVIII.
Ut dominici missi scabinos, advocatos et notarios eligant.
(Cplio2.219)
CCXVIIII.
De his, qui legem servare contempnunt.
(Cplio2.220)
CCXX.
Ut fideles se a vitiis abstineant, quae quasi naturaliter in usu habentur.
(Cplio2.221)
CCXXI.
De his, qui heribannum [c] solvere debent.
(Cplio2.222)
CCXXII.
De fugitivis et peregrinis, ut distringantur.
(Cplio2.223)
CCXXIII.
De armillis et bruneis negotiatoribus non dandis.
(Cplio2.224)
CCXXIIII.
Ut mensurae aequales fiant.
(Cplio2.225)
CCXXV.
Ut christiani ab otioso sermone se caveant vel ceteris vitiis. ||fol. 134r||
(Cplio2.226)
CCXXVI.
Ut super vestituram Pipini regis testimonia non mittantur.
(Cplio2.227)
CCXXVII.
Ut nec colonus nec fiscalinus [d] traditiones faciat.
(Cplio2.228)
CCXXVIII.
Ne praesumat hominem aliquis sine causa ad iuditium mittere.
(Cplio2.229)
CCXXVIIII.
Si liber homo in monasterio regulari comam deposuerit.
(Cplio2.230)
CCXXX.
De coniugio, quod a deo sit constitutum et quod non sit causa luxuriae, sed causa potius appetendum filiorum.
(Cplio2.231)
CCXXXI.
Ut omnia, quae wadiare debent, secundum legem rewadient.
(Cplio2.232)
CCXXXII.
Ut nullus ebrius causam suam possit in mallo conquirere.
(Cplio2.233)
CCXXXIII.
De nullo ad bibendum cogendo.
(Cplio2.234)
CCXXXIIII.
De missis dominicis discurrentibus.
(Cplio2.235)
CCXXXV.
Ut a coitu praegnantium fideles se abstineant.
(Cplio2.236)
CCXXXVI.
De canibus, qui in dextro armo tonsi sunt.
(Cplio2.237)
CCXXXVII.
De capitulis, quae in lege noviter addita sunt.
(Cplio2.238)
CCXXXVIII.
Ut nullus ad placitum banniatur praeter scabinos VII, et qui causam quaerere debent.
(Cplio2.239)
CCXXXVIIII.
De falsis testibus non recipiendis.
(Cplio2.240)
CCXL.
Qualiter fidelibus christianis incesta cavenda sint.
(Cplio2.241)
CCXLI.
De non iurando per vitam regis.
(Cplio2.242)
CCXLII.
Ut missi non solum de adnuntiatione, sed etiam de opere breves afferant.
(Cplio2.243)
CCXLIII.
Ut nullus praesumat teloneum, rodaticum et pulveraticum recipere.
(Cplio2.244)
CCXLIIII.
Ut fideles iusta iuditia iudicent.
(Cplio2.245)
CCXLV.
Ut ecclesiae eorum iustitiam obtineant.
(Cplio2.246)
CCXLVI.
Ut potestatem episcopi omnes intelligant [e] et instruantur, qualiter sive secundum canonicam sive secundum monasticam regulam eis vivendum sit.
(Cplio2.247)
CCXLVII.
De viduis et orfanis et minus potentibus.
(Cplio2.248)
CCXLVIII.
De non parvipendenda excommunicatione sacerdotum.
(Cplio2.249)
CCXLVIIII.
De episcopis et comitibus, ut sibi consensum invicem praebeant.
(Cplio2.250)
CCL.
Ut latrones vel homicide sive adulteri sub magna correccione distringantur.
(Cplio2.251)
CCLI.
De rebus invasis.
(Cplio2.252)
CCLII.
De superbia, propter quam diabolus corruit.
(Cplio2.253)
CCLIII.
De eo, cui non recte iudicatur. ||fol. 134v||
(Cplio2.254)
CCLIIII.
De invidia, per quam diabolus hominem eiecit de paradiso.
(Cplio2.255)
CCLV.
De odio [f] et discordia.
(Cplio2.256)
CCLVI.
Capitularium dominicum datum anno incarnationis domini nostri Iesu Christi DCCCVI. ad Teodonis villam et anno imperii domni Karoli VI.
(Cplio2.257)
CCLVII.
De laicis, qui noviter sunt conversi.
(Cplio2.258)
CCLVIII.
Ut scribe falso non scribant.
(Cplio2.259)
CCLVIIII.
Ut conpotus discatur.
(Cplio2.260)
CCLX.
De derelinquentibus seculum propter servitium dei.
(Cplio2.261)
CCLXI.
Ut servi proprii non tundentur vel ancille non velentur nisi ad mensuram.
(Cplio2.262)
CCLXII.
Ut superflue congregationes nullatenus fiant.
(Cplio2.263)
CCLXIII.
De his, qui secundum regulam non pulsantur.
(Cplio2.264)
CCLXIIII.
Ut infantule non velentur.
(Cplio2.265)
CCLXV.
De laicis, ut non sint praepositi monachorum.
(Cplio2.266)
CCLXVI.
Ut incestuosi canonice examinentur.
(Cplio2.267)
CCLXVII.
De his, qui per aliquod scelus rebelles fiunt.
(Cplio2.268)
CCLXVIII.
De iustitiis ecclesiarum dei, orfanorum, pupillorum ac viduarum.
(Cplio2.269)
CCLXVIIII.
De iusticiis regalibus.
(Cplio2.270)
CCLXX.
De fame vel ceteris tribulationibus.
(Cplio2.271)
CCLXXI.
Ut arma infra patriam non portentur.
(Cplio2.272)
CCLXXII.
Ut omnis homo de duodecim mansis bruniam habeat.
(Cplio2.273)
CCLXXIII.
De negociatoribus, qui partes Sclavorum [g] vel aliarum gentium petierint.
(Cplio2.274)
CCLXXIIII.
Ut causidici [h], qui adquiescere noluerint, recludantur.
(Cplio2.275)
CCLXXV.
De iuramento, ut nulli alteri nisi proprio seniori iuramenti fidelitas promittatur.
(Cplio2.276)
CCLXXVI.
De his, qui conspirationem fecerint, ut tripliciter iudicentur.
(Cplio2.277)
CCLXXVII.
De periuriis, ut caveantur.
(Cplio2.278)
CCLXXVIII.
Ut vicedomini, advocati et centenarii pravi auferantur.
(Cplio2.279)
CCLXXVIIII.
Ut antiqua telonea et iusta exigantur a negotiatoribus, nova vero et iniusta repellantur.
(Cplio2.280)
CCLXXX.
De fugitivis clericis et laicis illud servandum est, ||fol. 135r|| quod in capitulari dominico continetur.
(Cplio2.281)
CCLXXXI.
De his, qui ad dei servitium volunt accedere, ut absque licentia regali non id agant, qui liberi existunt.
(Cplio2.282)
CCLXXXII.
Ut potentiores pauperes non opprimant.
(Cplio2.283)
CCLXXXIII.
Ut ecclesiae noviter invente sine episcopi probatione non venerentur.
(Cplio2.284)
CCLXXXIIII.
De falsis monetis, quae contra iustitiam fiunt.
(Cplio2.285)
CCLXXXV.
Ut heribannus dominicus fideliter exigatur.
(Cplio2.286)
CCLXXXVI.
Ut census regalis inde solvatur, unde olim exigebatur legitime.
(Cplio2.287)
CCLXXXVII.
Quid de latronibus agendum sit.
(Cplio2.288)
CCLXXXVIII.
Quid de illis, qui uxores habent fiscalinas sit agendum.
(Cplio2.289)
CCLXXXVIIII.
De libris canonicis, ut veraces habeantur.
(Cplio2.290)
CCXC.
De laicis, ut orationem dominicam memoriter discant.
(Cplio2.291)
CCXCI.
Capitula, quae ad legem Salicam mittenda sunt, de occisione clericorum vel aliis causis.
(Cplio2.292)
CCXCII.
Capitula, quae domnus Karolus imperator constituit.
(Cplio2.293)
CCXCIII.
De latronibus.
(Cplio2.294)
CCXCIIII.
Ne aliquis de ignoto homine equum, bovem vel aliud animal emat.
(Cplio2.295)
CCXCV.
De illis hominibus, qui propter eorum culpas ad mortem diiudicati fuerint, et postea eis fuerit vita concessa, quod si iustitiam ab aliis requisierint, aut ab eis iustitiam quis querere voluerit, qualiter inter illos iudicium terminetur.
(Cplio2.296)
CCXCVI.
De homine iudicio scabinorum iudicato.
(Cplio2.297)
CCXCVII.
De eo, qui latronem forbannitum recipit, sive servus sive liber sit.
(Cplio2.298)
CCXCVIII.
De comite, qui latronem in forbannum miserit, ut aliis vicinis comes notum faciat.
(Cplio2.299)
CCXCVIIII.
De his, qui terrenis mercimoniis insistunt, ut magis ob superne vitae desiderium quam pro humana ambicione faciant. ||fol. 135v||
(Cplio2.300)
CCC.
Ut ecclesiasticis audientia minime denegetur provocantibus.
(Cplio2.301)
CCCI.
Ut episcopus quilibet alterius plebem episcopi vel fines non usurpet.
(Cplio2.302)
CCCII.
De clericis superbis, ut coerceantur.
(Cplio2.303)
CCCIII.
De his, qui statuta patrum violant, si laicus fuerit, communione privetur, si clericus, honore.
(Cplio2.304)
CCCIIII.
De his, qui contra suam professionem vel subscriptionem venerit, quid agendum sit.
(Cplio2.305)
CCCIIIII.
De presbitero, qui se episcopo suo diviserit.
(Cplio2.306)
CCCVI.
De presbiteris, qui absque [i] episcopi sui consciencia agenda caelebraverint.
(Cplio2.307)
CCCVII.
Ut episcopus lapsum incurrens, si plures congregare nequiverit, a duodecim audiatur.
(Cplio2.308)
CCCVIII.
Ut episcopi plebes alienas non usurpent, et ut nemo ex eis collegam suum in diocesi vel alicubi [k] supergrediatur.
(Cplio2.309)
CCCVIIII.
De episcopo, qui ab aliquo impetitur, ut [l] si ipse questionem aliquam retulerit, ut per episcopos iudices causa terminetur.
(Cplio2.310)
CCCX.
Ut nullus episcopus alium episcopum conculcet aut impediat.
(Cplio2.311)
CCCXI.
Ne presbiteri vel diaconi sine conscientia episcoporum suorum aliquid agant.
(Cplio2.312)
CCCXII.
De loco dando peregrino episcopo, in quo sacrificet.
(Cplio2.313)
CCCXIII.
De non condempnando illo, cuius causa diligenter non est examinata.
(Cplio2.314)
CCCXIIII.
De his, qui falsa [m] fratribus capitalia obiciunt.
(Cplio2.315)
CCCXV.
De deponendo sacerdote vel levita, si crimen aliquod de se confessi fuerint.
(Cplio2.316)
CCCXVI.
De his, qui libellos famosos inventi fuerint in ecclesia posuisse, ut anathematizentur.
(Cplio2.317)
CCCXVII.
Ut delator communionem nec in finem accipiat, si inventus fuerit quilibet per delationem eius praescriptus [n] vel interfectus.
(Cplio2.318)
CCCXVIII.
Ne aliquis episcopus vel inferior gradus dominico die quemquam iudicare praesumat. ||fol. 136r||
(Cplio2.319)
CCCXVIIII.
De potente, si pauperem expoliaverit et non reddiderit ammonente episcopo, ut excommunicetur.
(Cplio2.320)
CCCXX.
Ut nullus clericus ab episcopo suo recedere praesumat et ad alium transire.
(Cplio2.321)
CCCXXI.
Ut clerici, qui arma praesumpserint, in monasterium ad agendam paenitentiam tradantur.
(Cplio2.322)
CCCXXII.
Ut nullus regum huius canonis censuram in aliquo violare permittat.
(Cplio2.323)
CCCXXIII.
Ut unusquisque alterius ruinis succurrat, et iram dei per suam conpassionem a se removeat.
(Cplio2.324)
CCCXXIIII.
Quod lex, quam rex, qui prior fuit, instituit, ab illo, qui ei successerit, pari sententia roborata sit.
(Cplio2.325)
CCCXXV.
Ut in metropolitana sede ad synodum agendam omnes pontifices conferantur.
(Cplio2.326)
CCCXXVI.
Ut dignitatem amittant omnes, qui ad expeditionem exercitus non pergunt aut de exercitu fugiunt.
(Cplio2.327)
CCCXXVII.
Ut christiani ex propinquitate sui sanguinis connubia non ducant.
(Cplio2.328)
CCCXXVIII.
Ut non varientur, quae propter utilitatem sunt instituta.
(Cplio2.329)
CCCXXVIIII.
De fide Nicena servanda. Et ut privilegia ecclesiarum integra maneant.
(Cplio2.330)
CCCXXX.
Quod contra caput non sit agendum.
(Cplio2.331)
CCCXXXI.
De presbiteris, qui contra canones ad comitatum ire voluerint susceptis, qui dominico decreto a communione alieni decernuntur.
(Cplio2.332)
CCCXXXII.
De sacerdotum domini causis non terminandis, priusquam ex utraque parte fideliter audiantur et pariter ac diligenter perscrutentur.
(Cplio2.333)
CCCXXXIII.
Quod dominus, qui animas hominum salvat, imitatores nos velit [o] suae esse pietatis.
(Cplio2.334)
CCCXXXIIII.
De religionis periculo ab uniuscuiusque pietatis ||fol. 136v|| conscientia removendo.
(Cplio2.335)
CCCXXXV.
Ut suarum rerum et omnium ecclesiarum sint communione contenti, quorum causa adhuc terminanda est.
(Cplio2.336)
CCCXXXVI.
Ut non sinantur incurri, quorum causa incerta est.
(Cplio2.337)
CCCXXXVII.
De his, qui a sedibus suis fuerunt pulsi, et alii in illorum locum sunt substituti.
(Cplio2.338)
CCCXXXVIII.
De his, qui non debent redire ad militiam secularem.
(Cplio2.339)
CCCXXXVIIII.
De his, quos oportet maiori auctoritate curari.
(Cplio2.340)
CCCXL.
Ut non inponat aliquis alicui pondus, quod ipse ferre non valet.
(Cplio2.341)
CCCXLI.
Ut nullus apostolicas sancciones temerare praesumat.
(Cplio2.342)
CCCXLII.
De amititia et familiaritate servanda, quam, qui non contendunt, facile servant.
(Cplio2.343)
CCCXLIII.
Ut aliene gentis homines ad exercicium imbuantur legibus.
(Cplio2.344)
CCCXLIIII.
De servo non credendo, si super aliquem crimen obiecerit.
(Cplio2.345)
CCCXLV.
Ut testes testimonium nisi praesentes non dicant.
(Cplio2.346)
CCCXLVI.
De pactis et placitis conservandis.
(Cplio2.347)
CCCXLVII.
Quod haec sit vera caritas, qua deus proximusque diligitur. Et idcirco ammonendi sunt inter omnes fideles, ut hanc observare curent.
(Cplio2.348)
CCCXLVIII.
Ut contra extraneos parentela aut propinquitas testimonium minime dicat.
(Cplio2.349)
CCCXLVIIII.
Contra priorum definitionem filio vel heredi non licere venire.
(Cplio2.350)
CCCL.
Non est danda passim accusandi vel puniendi licentia.
(Cplio2.351)
CCCLI.
Si de fure quis nesciens aliquid conparaverit.
(Cplio2.352)
CCCLII.
Ne testificentur manumissi.
(Cplio2.353)
CCCLIII.
Si possessor per violentiam expellatur.
(Cplio2.354)
CCCLIIII.
Si ad diripiendum quisque alios invitasse repperiatur.
(Cplio2.355)
CCCLV.
Ut socios suos nominet, apud quem pars rapinae fuerit inventa.
(Cplio2.356)
CCCLVI.
De his, qui diripienda indicare repperiuntur. ||fol. 137r||
(Cplio2.357)
CCCLVII.
De non suscipienda criminatione adversus doctorem, neque accusatorem adversus eum audiendum.
(Cplio2.358)
CCCLVIII.
Ne unus episcopus cognitionem sibi vindicet.
(Cplio2.359)
CCCLVIIII.
Ut hi, quorum libertas nescitur nequaquam accusent sacerdotem.
(Cplio2.360)
CCCLX.
Ut absentes non iudicentur.
(Cplio2.361)
CCCLXI.
De his, qui falsa aliis inrogant.
(Cplio2.362)
CCCLXII.
Ne viles personae ad accusandum sacerdotes admittantur.
(Cplio2.363)
CCCLXIII.
Ne iudices causam personae absentis sua sententia praesumant.
(Cplio2.364)
CCCLXIIII.
Ne aliquis criminosum episcopum accuset.
(Cplio2.365)
CCCLXV.
Quod, qui episcopum accusat, dei ordinationem accusat.
(Cplio2.366)
CCCLXVI.
Ut litem habentes sive petitor seu possessor, si antistitum iudicium elegerint, ad eos dirigantur.
(Cplio2.367)
CCCLXVII.
Ut ea inlibata serventur, quae patrum auctoritas catholicorum lege instituit.
(Cplio2.368)
CCCLXVIII.
Ut privilegia, quae propter religionem instituta sunt, nulla interminatione nova mutilentur.
(Cplio2.369)
CCCLXVIIII.
Ut si chorepiscopi aliquam consecrationem aut confirmationem fecerint, ab episcopis canonice reformentur.
(Cplio2.370)
CCCLXX.
De generali totius populi supplicatione apud principem pro sacerdotum causa, ne in hostem aut pugnam pergerent, et quale eis omnibus ex hoc immineat periculum. Ex capitulis domni Karoli imperatoris Uuormatia generaliter decretis atque ab omnibus firmatis et cunctis pro lege tenendis contraditis.
(Cplio2.371)
CCCLXXI.
Ne episcopi ad bella pergant, concessio domni Karoli imperatoris.
(Cplio2.372)
CCCLXXII.
Ex quibus supra sacerdotibus omnibus.
(Cplio2.373)
CCCLXXIII.
Ex quibus supra generaliter omnibus [p].
(Cplio2.374)
CCCLXXIIII.
Ex quibus supra generaliter omnibus.
(Cplio2.375)
CCCLXXV.
Ex quibus supra generaliter omnibus.
(Cplio2.376)
CCCLXXVI.
Ex quibus supra sacerdotibus omnibus.
(Cplio2.377)
CCCLXXVII.
Ex quibus supra aliquid sacerdotibus, aliquid populo. ||fol. 137v||
(Cplio2.378)
CCCLXXVIII.
Ex quibus supra generaliter omnibus.
(Cplio2.379)
CCCLXXVIIII.
Ex quibus supra aliquid sacerdotibus, aliquid populo.
(Cplio2.380)
CCCLXXX.
Ex quibus supra generaliter omnibus.
(Cplio2.381)
CCCLXXXI.
Ex quibus supra sacerdotibus omnibus.
(Cplio2.382)
CCCLXXXII.
Ex capitulis domni Karoli regis anno regni eius undecimo actis. De his, qui infra regnum sine iussione dominica per vim aliquid rapuerint.
(Cplio2.383)
CCCLXXXIII.
Ex capitulis domni Lodovici Inghilenaim apostolica auctoritate et sinodali sanccione omnium videlicet clericorum ac laicorum generaliter consensu atque hortatu [q] decretis.
(Cplio2.384)
CCCLXXXIIII.
De eo, qui facultatem depraedationis dederit cretis malitiosa faccione, ut vivus comburatur.
(Cplio2.385)
CCCLXXXV.
Ut contumelia temere praesumpta ab universis depellatur.
(Cplio2.386)
CCCLXXXVI.
Ut capitale [r] supplicium excipiat, qui violentiam commisisse dinoscitur.
(Cplio2.387)
CCCLXXXVII.
De eo, qui sibi indebitum locum usurpaverit.
(Cplio2.388)
CCCLXXXVIII.
Ut inviolata permaneant, quae diversi principes statuerunt.
(Cplio2.389)
CCCLXXXVIIII.
Ut si ecclesiae privilegia alicuius temeritate fuerint corrupta, piaculum V librarum auri poena mulcetur.
(Cplio2.390)
CCCXC.
Ut, quae diversi principes statuerunt, vel antistites singuli pro causis ecclesiasticis obtinuerunt, inconvulsa perpetuo serventur.
(Cplio2.391)
CCCXCI.
De privilegiis ecclesiarum, quatenus incorrupta persistant.
(Cplio2.392)
CCCXCII.
Quod [s] servari debeat potius quam auferri [t], quod sanctae dei ecclesiae fuerit collatum.
(Cplio2.393)
CCCXCIII.
Ut laicis quamvis religiosis nulla sit disponendi de rebus ecclesiae data facultas.
(Cplio2.394)
CCCXCIIII.
Quod praedones ecclesiae sacrilegi sint, sicut scripture testimonio conprobatur.
(Cplio2.395)
CCCXCV.
Quod ea, quae domino consecrantur, ad ius ecclesiasticum pertineant.
(Cplio2.396)
CCCXCVI. [u]
Ut si quis dignitatem praesumpserit, quam non meruit a principe ||fol. 138r|| vel iusto seniore, sacrilegus habeatur.
(Cplio2.397)
CCCXCVII.
Ut illi, qui diversis sceleribus implicati sunt, ad testimonium non admittantur.
(Cplio2.398)
CCCXCVIII.
Ne ante iudex iaculetur in reum sententiam, quam ipse confiteatur, aut socii sui eum convincant.
(Cplio2.399)
CCCXCVIIII.
Non esse iudicandum adversus absentes.
(Cplio2.400)
CCCC.
Ne episcopus quilibet alium conculcet episcopum.
(Cplio2.401)
CCCCI.
De episcopo deposito, qui se ad Romanum pontificem reclamaverit.
(Cplio2.402)
CCCCII.
Ne in praedicatores ecclesiae detractiones [v] seu vituperationes fiant, quod canonica scriptura dampnat.
(Cplio2.403)
CCCCIII.
Quod episcopi inter se corrigere, si quid ortum fuerit, debent.
(Cplio2.404)
CCCCIIII.
De sacrilegis, quod fures sint, teste scriptura.
(Cplio2.405)
CCCCV.
Quod, quicquid offertur, domino sanctum sanctorum sit et ad ius pertineat sacerdotum.
(Cplio2.406)
CCCCVI.
De his sacrilegis, qui ecclesiae eiusque [w] sacerdotibus iniurias inferunt.
(Cplio2.407)
CCCCVII.
Quod [x] omnia, quae domino offeruntur, proculdubio et consecrantur.
(Cplio2.408)
CCCCVIII.
Ut christiani ex propinquitate sui sanguinis connubia non ducant.
(Cplio2.409)
CCCCVIIII.
De eo, qui se incestuoso ordine his personis, quibus a divinis regulis prohibitum est, coniunxerit.
(Cplio2.410)
CCCCX.
Ex libro legum [y] Theodosii tertio [z] capitulo XII. de incestis
(Cplio2.411)
CCCCXI.
Ut nullus devotam deo virginem coniugem accipiat.
(Cplio2.412)
CCCCXII.
Quod [a] blasphemiam deo inferat, qui se cum deo sacrata miscuerit.
(Cplio2.413)
CCCCXIII.
Ut clericus proprio honore privetur, si cum femina deo sacrata vel velata se commiscuerit.
(Cplio2.414)
CCCCXIIII.
Quod [b] sacrilegi et violatores iuxta apostolum sint, qui violant sacratarum corpora.
(Cplio2.415)
CCCCXV.
Quod fornicatio omnibus peccatis periculosior esse perhibetur.
(Cplio2.416)
CCCCXVI.
Quales debeant scripture valere.
(Cplio2.417)
CCCCXVII.
Ut ita valeat commutatio sicut et emptio. ||fol. 138v||
(Cplio2.418)
CCCCXVIII.
De excommunicandis iudicibus et potentibus, qui non se emendaverint.
(Cplio2.419)
CCCCXVIIII.
Ut episcoporum iudicio incesta matrimonia emendentur.
(Cplio2.420)
CCCCXX.
In eo loco manendum unicuique, ubi votum voverit.
(Cplio2.421)
CCCCXXI.
Quod [c] maximum peccatum sit spiritalis commatris coniunctio.
(Cplio2.422)
CCCCXXII.
De eo, qui paganas observationes fecerit.
(Cplio2.423)
CCCCXXIII.
Praeceptio, ut mancipia christiana paganis vel iudeis non tradantur.
(Cplio2.424)
CCCCXXIIII.
Ut omnes noverint, quantum malum sit deo sacratas [d] vel reliquas incestare.
(Cplio2.425)
CCCCXXV.
Ut quia necessitas bellorum cogit, pars pecunie, quae ecclesiae debetur, aliquanto tempore sub precario retineatur.
(Cplio2.426)
CCCCXXVI.
Ut ecclesiarum privilegia vel facultatem, sive quicquid ad easdem pertinet, nullus invadere praesumat.
(Cplio2.427)
CCCCXXVII.
Ut neque [e] rex neque [f] secularium quisquam per vim praedia ecclesiarum rapiat, quae episcopi, abbates vel abbatissae regere videntur.
(Cplio2.428)
CCCCXXVIII.
De his, qui non solum de rebus suis aliquid ecclesiae conferunt, sed etiam ab aliis conlatas iniuste possident.
(Cplio2.429)
CCCCXXVIIII.
De rebus ecclesiae, quae sibi iure debentur, ne in alio transferantur.
(Cplio2.430)
CCCCXXX.
Quod homicidae ante deum deputentur, qui res ecclesiae vastant.
(Cplio2.431)
CCCCXXXI.
Ut capitali poena mulctentur, qui sacrilegia, adulteria, praedationes aut devastationes exaercuerint.
(Cplio2.432)
CCCCXXXII.
De viris, quod in castitate uxores suas diligere eisque ut vasi infirmiori custodiam et reliquam necessitatem debeant impendere.
(Cplio2.433)
CCCCXXXIII.
De conservanda fide inter virum et uxorem.
(Cplio2.434)
CCCCXXXIIII.
Ne clerici cuiuslibet ordinis a quibuslibet laicis iniurientur vel apud alios quam apud episcopos accusentur. ||fol. 139r||
(Cplio2.435)
CCCCXXXV.
Ut hi, qui innocentes apud principem vel apud alios accusaverint, dampnentur.
(Cplio2.436)
CCCCXXXVI.
Ut clerici de his causis, quae seculi leges non admittunt, minime inpetantur.
(2.0)
SEXTUS INCIPIT LIBELLUS. INCIPIUNT NONNULLA CAPITULA LEGIS DIVINE.
(2.1)
I.
DE EFFUSIONE SANGUINIS.

Quicumque effuderit humanum sanguinem, fundetur sanguis illius.

(2.2)
II.
QUOD HI, QUI NOMEN DOMINI IN VANUM ADSUMPSERINT, GRAVITER FERIANTUR.

Non adsumes nomen domini dei tui in vanum; nec habebit insontem dominus eum, qui adsumpserit nomen domini dei sui frustra.

(2.3)
III.
DE HONORANDO PATRE ET MATRE.

Honora patrem tuum et matrem tuam, ut sis longevus super terram.

(2.4)
IIII.
UT, QUI VENDIDERIT FILIAM SUAM IN FAMULAM, NON EGREDIATUR SICUT ANCILLA.

Si quis vendiderit filiam suam in famulam [g], non egredietur sicut ancille exire consueverunt. Si placuerit domino suo, cui vendita est, dimittat eam liberam et ad alium populum non licet ipsam vendere.

(2.5)
V.
UT, QUI HOMINEM PERCUSSERIT, MORTE MORIATUR.

Qui percusserit hominem volens occidere, morte moriatur.

(2.6)
VI.
DE EO, QUI PER INDUSTRIAM PROXIMUM VOLUERIT OCCIDERE.

Si quis de industria occiderit proximum suum, et per insidias, ab altari [h] meo evelles [i] eum, ut moriatur.

(2.7)
VII.
DE EO, QUI PERCUSSERIT PATREM [k] AUT MATREM.

Qui percusserit patrem suum aut matrem, morte moriatur.

(2.8)
VIII.
NON MALEDICENDUM PATRI ET MATRI.

Qui maledixerit patri suo et matri, morte moriatur.

(2.9)
VIIII.
DE EO, QUI HOMINEM FURATUS FUERIT ET VENDIDERIT.

Qui furatus fuerit hominem et vendiderit eum et commonitus fuerit, morte moriatur.

(2.10)
X.
DE HIS, QUI RIXATI INTER ||fol. 139v|| SE FUERINT, ET PERCUSSERIT ALTER ALTERUM.

Si rixati fuerint viri, et percusserit alter proximum suum lapide vel pugno, et ille mortuus non fuerit et iacuerit in lectum: Si surrexerit et ambulaverit foris super baculum suum, innocens erit; ita tamen ut operas inpensas eius in medicis restituat.

(2.11)
XI.
DE EO, QUI PERCUSSERIT SERVUM SUUM VEL ANCILLAM LAPIDE VEL VIRGA, ET MORTUI FUERINT.

Qui percusserit servum suum vel ancillam lapide vel virga, et mortuus fuerit in manibus eius, reus erit. Si autem uno die supervixerit vel duobus, non subiacebit pene, quia pecunia eius est.

(2.12)
XII.
UT SI ALIQUI INTER SE FUERINT RIXATI, ET PERCUSSERIT [l] EX EIS ALIQUIS MULIEREM PREGNANTEM.

Si rixati fuerint homines, et percusserit quis mulierem pregnantem, et avortivum fecerit, si ipsa vixerit [m], subiacebit dominus quantum expetierit maritus mulieris et arbitri iudicaverint.

(2.13)
XIII.
QUOD [n] SI MULIER MORTUA FUERIT, REDDET PERCUSSOR ANIMAM PRO ANIMA.

Si autem mors eius fuerit subsecuta, reddet animam pro anima, oculum pro oculo, dentem pro dente, manum pro manu, pedem pro pede, adustionem pro adustione, vulnus pro vulnere, livorem pro livore [o].

(2.14)
XIIII.
UT QUICUMQUE OCULUM SERVO VEL ANCILLE ERUERIT, LIBEROS EOS DIMITTAT.

Si percusserit quispiam oculum servi sui aut ancille et luscos eos fecerit, dimittat eos liberos pro oculo, quem eruit. Dentem vero si excusserit servo vel ancille suae, simili sententiae subiaceat.

(2.15)
XV.
DE BOVE CORNIPETA, QUI [p] VIRUM VULNERAVERIT VEL MULIEREM, ET DE DOMINO ILLIUS.

Si bos cornupeta virum aut mulierem occiderit, lapidibus obruatur et non comedetur. Dominus, cuius bos est, innocens erit. Quod si bos cornupeta fuerit ab heri [q] et nudius tercius, et contestatis [r] domino illius, nec reclusit eum occideritque [s] virum ||fol. 140r|| aut mulierem, et bos lapidibus obruatur, et dominum illius occidant. Quod si precium ei fuerit impositum, dabit pro anima sua, quicquid fuerit postulatum [t].

(2.16)
XVI.
DE EO, QUI CISTERNAM APERUERIT ET FODERIT.

Si quis aperuerit cisternam et foderit et non operuerit eam, caecideritque bos vel asinus, dominus cisternae reddet [u] precium iumentorum. Quod autem mortuum est, ipsius erit.

(2.17)
XVII.
DE BOVE ALIENO, SI ALTERIUS BOVEM VULNERAVERIT.

Si bos alienus bovem alterius vulneraverit, et ille mortuus fuerit, vendet bovem vivum et divident precium et cadaver. Si autem dominus eius sciebat, quod bos vitiosus erat, et noluit eum custodire, reddet bovem pro bove, et cadaver integrum accipiat.

(2.18)
XVIII.
DE EO, QUI BOVEM AUT OVEM FURATUS FUERIT.

Qui furatus fuerit bovem aut ovem, quinque boves pro uno bove restituat et quattuor oves pro una [v] ove.

(2.19)
XVIIII.
DE FURE, QUI DOMUM SUBTODIENS [w] REPERTUS FUERIT.

Si effregerit fur domum sive suffodiens [x] fuerit inventus et accepto vulnere mortuus fuerit, percussor non erit reus [y] sanguinis. Quod si orto sole hoc fecerit, homicidium perpetravit, et ipse morietur. Si inventus fuerit apud eum, qui furatus est vivens sive bos sive asinus, restituatur.

(2.20)
XX.
DE EO, QUI LAESERIT AGRUM VEL VINEAM.

Si leserit quispiam agrum vel vineam et dimiserit iumentum suum, ut depascatur aliena, quicquid optime habuerit [z] in agro vel in vinea, pro dampni estimatione restituat.

(2.21)
XXI.
DE EO, QUI IGNEM SUCCENDERIT IN AGRIS, UT DAMPNUM RESTITUAT [a].

Si egressus ignis invenerit spicas et conprehenderit acervos frugum sive stantes segetes [b] in agris, reddet dampnum, qui ignem succenderit.

(2.22)
XXII.
DE EO, QUI COMMENDAVERIT AMICO PECUNIAM.

Si quis commendaverit amico pecuniam aut vas in custodiam et ab eo, qui susceperit, furto ablatum fuerit, si invenitur fur, duplum reddat. Si latet, dominus domus applicabitur ad eos et iurabit, quod non extenderit ||fol. 140v|| manum in rem proximi sui ad perpetrandam fraudem in bovem vel asinum et ovem ac vestimentum. Et quicquid [c] dampnum inferri potest, ab eo utriusque causa perveniat. Et si illi arbitri [d] iudicarint, duplum restituat proximo suo.

(2.23)
XXIII.
DE ASINO, BOVE, OVE OMNIQUE IUMENTO [AMI]CO [e] AD CUSTODIENDUM TRADITO.

Si quis commendaverit amico asinum, bovem, ovem et omne iumentum ad custodiam et mortuum fuerit aut debilitatum vel captum ab hostibus [f] nullusque hoc viderit, iusiurandum erit in medium, quod non extenderit manum in rem proximi sui; suscipiatque [g] dominus iuramentum, et ille reddere non cogetur. Si furto sublatum fuerit, restituat dampnum domino suo. Si commestum a bestia, deferat ad eum, quod occisum est, et non restauretur. Qui a proximo suo quicquam horum mutuo postularit et debilitatum aut mortuum fuerit domino praesente, reddere conpellatur. Quod si in praesentiarum dominus fuerit, non restituatur; maxime si conductus venerit pro mercede operis sui.

(2.24)
XXIIII.
DE EO, QUI SEDUXERIT VIRGINEM DESPONSATAM VEL DORMIERIT CUM EA.

Si seduxerit quis virginem desponsatam et dormierit cum ea, dotabit eam et habebit uxorem.

(2.25)
XXV.
DE PATRE PUELLE, SI EAM DARE NOLUERIT, UT REDDAT PECUNIAM IUXTA MOREM DOTIS.

Si pater noluerit virginem dare, reddat pecuniam iuxta morem dotis, quam virgines accipere consueverunt.

(2.26)
XXVI.
DE MALEFICIS.

Maleficos non paciaris vivere.

(2.27)
XXVII.
DE HIS, QUI CUM IUMENTO COIERINT.

Qui coierit cum iumento, morte moriatur.

(2.28)
XXVIII.
DE HIS, QUI DIIS IMMOLANT VEL ADVENAS AFFLIGUNT.

Qui immolat diis, occidatur. Advenam non contristabis neque affliges eum.

(2.29)
XXVIIII.
DE DECIMIS ET PRIMICIIS DOMINO OFFERENDIS.

Decimas tuas et primitias non tardabis [h] offerre domino de filiis tuis primogenitis. De bubus quoque et de ovibus similiter facies. Septem diebus sit cum matre sua. Die octavo redde filium domino.

(2.30)
XXX.
DE DEPOSITO VEL PIGNORE DATO.

Depositum tuum aut pignore datum, aut si aliquis sibi commendata caela||fol. 141r||verit, aut si rem perditam invenerit et iuraverit non invenisse, convictus delicti reddet [i] omnia, que per fraudem voluit obtinere, terciam et quintam insuper partem domino, cui fraudem intulerat.

(2.31)
XXXI.
DE TURPITUDINE [k] PROXIMI NON REVELANDA.

Omnis homo ad sanguinem proximi sui non accedat, ut revelet turpidinem [l] eius. Nec ullam [m] discooperies turpidinem [n] mulieris, quia vestra turpitudo est.

(2.32)
XXXII.
DE HOMINE, QUI DORMIERIT CUM MULIERE ANCILLA.

Homo si dormierit cum muliere coitu feminis, quae fuerit ancilla etiam nubilis [o] et tamen precio non redempta nec libertate donata, vapulabunt ambo, et non moriantur.

(2.33)
XXXIII.
NON DEBERE AUGURIARI NEC OBSERVARE MAGOS ET ARIOLOS.

Non auguramini [p] nec observabitis ad magos nec ad ariolos nec aliquid sciatis per eos. Ego deus vester.

(2.34)
XXXIIII.
DE HONORANDO SENE.

Coram cano capite consurgite et honorate personam senis et timete deum.

(2.35)
XXXV.
NIHIL AGENDUM CONTRA EQUITATEM.

Nolite iniquum aliquid [q] facere in iudicio, in regula, in pondere, in mensura. Statera iusta et equa sint pondera, iustus modius equusque sextarius.

(2.36)
XXXVI.
DE EO, QUI MECCHATUR [r] CUM UXORE PROXIMI SUI.

Qui mechatus fuerit cum uxore alterius et adulterium fecerit cum coniuge proximi sui, morte moriatur et mechus [s] et adultera.

(2.37)
XXXVII.
DE EO, QUI DORMIERIT CUM NOVERCA SUA.

Qui dormierit cum noverca sua et revelaverit ignominiam patris sui, moriantur ambo. Sanguis eorum super eos.

(2.38)
XXXVIII.
DE EO, QUI PROPTER DEUM FURTUM CONFESSUS FUERIT.

Si propter deum confessus fuerit homo furtum, quod fecit, reddet capitalem et quintam partem [t] desuper ei, in quem peccavit.

(2.39)
XXXVIIII.
DE EO, QUI FERRO PERCUSSERIT HOMINEM.

Si quis ferro percusserit hominem et mortuus fuerit, qui percusserit, reus erit homicidii, et ipse morietur.

(2.40)
XL.
UT PROPTER UNIUS TESTIMONIUM NULLUS CONDEMPNETUR.

Ad unius testimonium nullus condempnabitur.

||fol. 141v||
(2.41)
XLI.
DE DECIMIS SEPARANDIS.

Separabis decimas ex omnibus, quae nascuntur tibi eo tempore, et repones inter ianuas tuas fenerabisque [u] ea sacerdotibus et levitis, advenis et peregrinis, pupillis et viduis. Et benedicat te dominus deus tuus cunctis diebus vitę tuae.

(2.42)
XLII.
DE EO, QUI AMBULANS PER VIAM NIDUM AVIS INVENERIT.

Si ambulas per viam et nidum avis inveneris in arbore vel in terra et matrem pullis desuper incubantem, non tenebis eam cum filiis, sed abire patieris captos tenens pullos suos, ut benedicat te dominus.

(2.43)
XLIII.
UT CUM EDIFICATUR DOMUS NOVA, FIAT MURUS PER CIRCUITUM DOMUS.

Cum edificaveris domum novam, facies murum tecti per circuitum, ne effundatur sanguis in domum tuam, ut sis reus labente alio et in praeceps ruente.

(2.44)
XLIIII.
DE VINEA ALTERO SEMINE [v] NON SERENDA.

Non seres vineam tuam altero semine, nisi quae nascuntur et vinea pariter sanctificentur.

(2.45)
XLV.
UT NON ARETUR IN BOVE SIMUL ET ASINA.

Non arabis in bove simul et asina.

(2.46)
XLVI.
NON INDUENDUM VESTIMENTUM, QUOD EX LANA ET LINO CONTEXITUR.

Non indues vestimentum, quod ex lana et lino textum est.

(2.47)
XLVII.
DE PUELLA VIRGINE DESPONSATA.

Si quis puellam virginem desponsaverit et invenerit eam aliquis in civitate et concubuerit cum ea, adducas utrosque ad portam civitatis illius, et lapidibus obruentur; puella, quia non clamavit, cum esset in civitate; et vir, quia humiliavit eam.

(2.48)
XLVIII.
DE DESPONSATA VIRGINE IN AGRO REPERTA.

Si autem in agro reppererit [w] vir puellam, quae desponsata est, et dormierit cum illa, ipse morietur solus. Puella nihil patiatur.

(2.49)
XLVIIII.
UT EUNUCHUS ATTRITIS TESTICULIS ECCLESIAM DOMINI NON INTRET.

Non intrabit eunuchus attritis vel amputatis testiculis et absciso veretro ecclesiam domini; nec ingrediatur eam manzer, hoc est, de scorto [x] natus.

(2.50)
L
DE PECUNIA AD USURAM NON FENERANDA.

Non fenerabis fratri tuo ad usuram pecuniam nec frugem nec quamlibet aliam rem.

||fol. 142r||
(2.51)
LI.
DE VOTO NON DIFFERENDO.

Cum voveris [y] votum domino deo tuo, non tardabis reddere. Quia requiret illud dominus deus tuus. Et si moratus fueris, reputabitur tibi in peccatum, donec facies, quod ore [z] proprio domino promisisti.

(2.52)
LII.
UT HOMO, QUI UXOREM ACCEPERIT, NON ACCEDAT AD BELLUM.

Cum acceperit homo uxorem, non accedat ad bellum, nec ei ulle iniungantur necessitates publice, sed vacabit absque culpa domini sui; et ut uno anno letetur cum uxore sua.

(2.53)
LIII.
UT NON OCCIDANTUR PATRES PRO FILIIS, NEC FILII PRO PATRIBUS.

Quod [a] non occidantur patres pro filiis, nec filii pro patribus, sed unusquisque pro peccato suo morietur.

(2.54)
LIIII.
DE EO, QUI VIM A PERSECUTORIBUS PATITUR, UT SUSCIPIATUR.

Si quis vim a persecutoribus passus fuerit, suscipiatur, et requiem inveniat, ad quamcumque ecclesiam venerit.

(2.55)
LV.
DE MULIERE, QUE CUM VIRO SUO NON POTEST NUBERE.

Si vir et mulier coniunxerint se in matrimonium, et postea dixerit mulier de viro non posse nubere cum ea; si quid [b] poterit probare, quod verum sit, accipiat alium.

(2.56)
LVI.
UT ABSQUE CONSENSU EPISCOPI OBLACIONES NON ACCIPIANTUR.

Ut praeter consensum [c] episcopi oblationes fructuum ecclesiae debitas nullus vel dare vel accipere audeat.

(2.57)
LVII.
UT PRESBITERI CIVITATIS SINE IUSSU SUI EPISCOPI NIHIL IUBEanT [d].

Ut presbiteri civitatis sine iussu sui episcopi nihil iubeant nec in unaquaeque parochia aliquid agant.

(2.58)
LVIII.
NE PRESBITERI REM ECCLESIAE [e] ABSQUE LICENTIA EPISCOPI SUI VENDANT.

Ut presbiteri rem eclesiae sine licencia vel scientia sui episcopi non vendant nec cuiquam tribuant.

(2.59)
LVIIII.
SI PRESBITER VEL DIACONUS DESERUERIT ECCLESIAM SUAM, DEPONATUR.

Ut presbiter vel diaconus, qui deserit ecclesiam suam et ad aliam transierit, deponatur.

(2.60)
LX.
DE PRESBITERIS VEL DIACONIBUS AUT SUBDIACONIBUS A PROPRIIS EPISCOPIS EXAUCTORATIS.

Ut presbiter vel diaconus aut subdiaconus, si a proprio episcopo exauctoratus sancti ministerii [f] incipiat praerumpere, spem restitutionis non habeat.

||fol. 142v||
(2.61)
LXI.
SI QUIS EPISCOPUS, PRESBITER, DIACONUS, SUBDIACONUS AD BELLUM PROCESSERIT, DEPONATUR. [g]

Si quis episcopus, presbiter aut [h] diaconus vel subdiaconus ad bellum processerit et arma bellica indutus fuerit ad belligerandum [i], ab omni officio deponatur in tantum, ut nec laicam communionem habeat.

(2.62)
LXII.
UT PRESBITERI ALTERIUS REGIONIS NON SACRIFICENT PRAESENTIBUS PRESBITERIS IPSIUS REGIONIS.

Ut presbiteri alterius regionis praesentibus ipsius regionis presbiteris non sacrificent.

(2.63)
LXIII.
DE UXORIBUS ET VIRIS SE DIMITTENTIBUS.

Ut hi vel hae, qui uxores aut viros dimittunt, non nubant, sed aut continentes maneant aut sibimet reconcilientur.

(2.64)
LXIIII.
DE EPISCOPIS LITIGANTIBUS VEL IUDICATIS.

Si litem habuerit episcopus [k] cum alio [l] episcopo, non alterius sed suae provinciae iudices quaerat. Et ut iudicato in aliqua causa episcopo liceat iterare iuditium et, si necesse fuerit, libere episcopum adire Romanum.

(2.65)
LXV.
AB HERETICO NULLUS BENEDICCIONEM ACCIPIAT.

Ut ab heretico benediccionem nullus accipiat.

(2.66)
LXVI.
DE ORATIONIBUS AD PATREM DIRIGENDIS.

Ut nullus in precibus nisi ad patrem dirigat orationem et ut prius eas cum instructioribus [m] vel eruditioribus tractet.

(2.67)
LXVII.
DE PRESBITERO AB ALIO EPISCOPO ORDINATO.

Ordinatus clericus ab alio episcopo non deprecante vel consentiente suo in clero non maneat.

(2.68)
LXVIII.
DE ILLIS PRESBITERIS, QUI NESCIUNT IUXTA PRAECEPTUM SALVATORIS BAPTIZARE.

Illos homines, quos illi presbiteri baptizaverunt, qui nescierunt iuxta praeceptum domini salvatoris nostri Iesu Christi baptizare neque sanctae trinitatis mistica verba invocare, propterea iubemus eos baptizari [n], quia sine fide sanctae trinitatis sunt baptizati.

(2.69)
LXVIIII.
DE MISSIS NOSTRIS, QUALITER CUM EPISCOPIS SINGULARUM REGIONUM CIRCA ECCLESIAS DEI EIUSQUE SACERDOTES AGERE DEBEANT.

Ut missi nostri una cum episcopis propriis magnam curam habeant ||fol. 143r|| quatenus dirute ecclesiae pleniter restaurentur atque [o] ornentur, et quae dotate non sunt, vel quae dotem suam perditam vel subtractam habent, pleniter et canonice dotentur, ut, quod iniuste perdiderunt, iuste recipiant. De his, qui ecclesias suas nec dotare nec dotem restitui nolunt. Et si eas dotare noluerint, quorum sunt, aut subtracta reddere noluerint, episcopus proprius ad dominium [p] suae sedis ecclesiae eas revocet futuris temporibus possidendas. Si aliquis liberorum his resultaverit, ab episcopo eiusdem loci reliquiae ex his auferantur et in meliori loco ponantur, et ipse destruantur vel crementur.

(2.70)
LXX.
DE EO, QUI SEMETIPSUM OCCIDIT AUT LAQUEO SE SUSPENDIT.

De eo, qui semetipsum occidit aut laqueo se suspendit, consideratum est, ut, si quis conpatiens velit [q] elemosinam dare, tribuat et orationes in salmodiis [r] faciat. Oblationibus tamen et missis ipsi careant. Quia inconprehensibilia sunt iudicia dei, et profunditatem consilii eius nemo [s] potest investigare.

(2.71)
LXXI.
UT INCESTI ET PARRICIDE CANONICAE COERCEANTUR. [t]

De incestuosis et parricidis, ut canonicae coerceantur; sicut de illo iudicatum est, qui matertere [u] suae filiam stupravit, ut coniugium ultra non petat [v] et militiae cingulum derelinquat et aut monasterium petat aut, si foris [w] remanere voluerit, tempora poenitentiae secundum canones pleniter exsolvat.

(2.72)
LXXII.
UT NEC A CLERICO FILACTERIA NEC AB ULLO FIANT CHRISTIANO.

Ut clerici vel laici filacteria vel falsas inscriptiones aut ligaturas, quae inprudentes pro febribus aut aliis bestibus [x] adiuvari putant, nullo modo vel ab illis vel a quoquam christiano fiant, quia magice artis insignia sunt; sed pro infirmitate illud, quod apostoli et canones sanxerunt, id est orationes et sacri olei unctio, fiat.

(2.73)
LXXIII.
UT NULLUS PRESBITER AMPLIUS QUAM UNAM ECCLESIAM SIBI VINDICET.

Placuit omni synodali conventui, ut nullus presbiterorum amplius quam unam ecclesiam sibi vindicare praesumat.

(2.74)
LXXIIII.
DE LETANIA MAIORE, UT MORE ROMANO CAELEBRETUR.

Ut laetania maior more Romano ab omnibus in VII. Kal. Maii caelebretur.

||fol. 143v||
(2.75)
LXXV.
UT NULLUS VITAM SINE COMMUNIONE FINIAT NEC UNCCIONE BENEDICTI OLEI CAREAT. [y]

Si infirmitate depressus [z] quis fuerit, vitam sine communione non finiat nec unctione [a] sacrati olei careat. Et si finem perspitiat, sacrosancto corpori [b] deo anima eius a sacerdote precibus commendetur. Quapropter omnibus placuit, ut nullus presbiter amplius quam unam ecclesiam sibi vindicet. Quia sicut quisque secularis non amplius quam unam habere debet uxorem, ita et ut unusquisque presbiter non amplius quam unam habere debet ecclesiam.

(2.76)
LXXVI.
DE PRESBITERIS DEGRADATIS ET POST DEGRADACIONEM MULTIS SCELERIBUS IMPLICATIS.

Presbiteri degradati et post degradationem multis sceleribus implicati, ad penitentiam publicam secundum canones redigantur.

(2.77)
LXXVII.
DE HIS, QUI VOLUNT AQUAM CONSECRATAM ACCIPERE. [c]

Quod in sabbato sancto paschae vel in sabbato pentecostes, si qui velint aquam consecratam ad aspersionem [d] in domos suas recipere [e], ante crismatis infusionem accipiant.

(2.78)
LXXVIII.
DE CLERICIS ET PRESBITERIS, SI EPISCOPIS SUIS OBOEDIRE NOLINT, UT EXCOMMUNICENTUR.

Clerici et populi, si episcopis suis canonicae obedire noluerint, excommunicentur.

(2.79)
LXXVIIII.
DE EPISCOPO METROPOLITANO.

Dignum est, ut metropolitanus, qui est pallio sublimatus, honoretur et ceteros ammoneat.

(2.80)
LXXX.
UT UNUSQUISQUE PROGENIEM SUAM USQUE AD SEPTIMAM GENERATIONEM OBSERVET.

Progeniem suam unumquemque usque ad septimam observare decernimus generationem, et quamdiu se agnoscunt affinitate propinquos, ad huius copule non accedant societatem.

(2.81)
LXXXI.
DE PRESBITERIS AB IGNOTIS EPISCOPIS ORDINATIS.

Presbiteros, quos unusquisque episcopus [f] in sua parochia repperit, si incogniti fuerint viri illi, a quibus sunt ordinati, et dubium est eos episcopos fuisse an non, qui eos ordinaverunt, si bone actionis [g] et catpholici [h] viri sunt ipsi presbiteri et in ministerio Christi omnique lege sancta edocti [i] et apti, ab episcopo suo benediccionem presbiteratus suscipiant et consecrentur et sic ministerio sacro fungantur.

||fol. 144r||
(2.82)
LXXXII.
UT SI QUIS HOMINI ALIQUO ITERANTI MANSIONEM VETAVERIT, LX SOLIDOS CONPONAT. [k]

Si quis homini aliquo pergenti in itinere mansionem vetaverit, LX solidos conponat in publico.

(2.83)
LXXXIII.
UT OMNIBUS MAXIMA CURA SIT, NE SINE EPISCOPI VITAM FINIAT ALIQUIS. [l]

Ut omnes maximam curam habeant, ne sine confirmatione episcopi quis vitam finiat animaque [m] periclitetur.

(2.84)
LXXXIIII.
DE HIS, QUI FIDELIUM OBLATIONES AUFERUNT VEL VASTANT AUT SINE PROPRII EPISCOPI IUSSIONE DANT VEL ACCIPIUNT.

Qui fidelium oblationes ab ecclesiis vel a iure sacerdotum auferunt vel ablatas accipiunt, non solum aliena vota disrumpunt, sed et sacrilegium operantur, necnon et ecclesiae dei fraudatores existunt, quia ecclesiae aliquid fraudari vel auferri sacrilegium esse a maioribus approbatur.

(2.85)
LXXXV.
UT PRESBITERI VEL DIACONI NON MIGRENT DE LOCO AD LOCUM SINE EPISCOPI PROPRII IUSSIONE.

Presbiteri, qui sine iussione proprii episcopi de ecclesiis ad alias ecclesias migraverint, tamdiu a communione habeantur alieni, quamdiu ad easdem redierint [n] ecclesias, in quibus primitus sunt instituti.

(2.86)
LXXXVI.
DE EPISCOPIS ET CLERICIS PEREGRINIS, UT CONTENTI SINT hOSPITALITATIS [o] MUNERE.

Ut episcopi atque clerici peregrini contenti sint hospitalitatis munere oblato, nullique [p] eorum liceat ullum officium sacerdotale absque permissu episcopi, in cuius parochia [q] esse cognoscitur agere.

(2.87)
LXXXVII.
UT NULLUS HABEAT NISI LEGITIMUM CONNUBIUM [r].

Ut nulli liceat nisi legitimum habere connubium [s]. Nullus incestum faciat. Nullus coniugem propriam nisi, ut sanctum euuangelium docet, fornicationis causa relinquat. Quod [t] si quisque [u] propriam expulerit coniugem legitimo sibi matrimonio coniunctam, si christianus esse recte voluerit, nulli alteri copuletur; sed aut ita permaneat aut propriae reconcilietur coniugi.

(2.88)
LXXXVIII.
DE HIS, QUI EPISCOPORUM VOCATIONEM VEL CORRECTIONEM CONTEMPSERINT. [v]

Si quis secularium tam maioris ordinis quam et inferioris peccatum fecerit [w] et [x] vocatus sui episcopi auctoritate ad emendationem ac penitentiam venire distulerit, tamdiu sit ab ecclesia extorris ||fol. 144v|| et catpholicorum [y] consortio sequestratus, quousque, quod commisit, emendet ac reatum suum usque ad satisfaccionem canonice diluat atque reconciliacione proprii episcopi divinis precibus indulgentiam consequatur et [z] veniam ecclesiaeque [a] gremio, a cuius utero deviaverat, peracta satisfaccione ab eodem inmelioratus episcopo canonicae reddatur.

(2.89)
LXXXVIIII.
UT NULLUS LAICORUM EX PRAEDIIS EPISCOPORUM QUICQUAM ACCIPIAT.

Praecipimus ut nullus laicorum vel clericorum ex praediis vel rebus quae ad sedes pertinent episcoporum, sive de illis ecclesiarum rebus, quae in eorum parrochiis sitae esse noscuntur, sine illorum iussionae aut consensu episcoporum, ad quorum pertinent curam, quicquam ambigat, concupiscat atque accipi[at], ne cupidus sanctarum rerum ignis, qui in eis est illos favillosius exurat. Similiter omnes monemus, ut a cuncta ecclesiarum omnium vastatione cohercere se suosque ac conpescere totis viribus studeant. Nam devastantes ecclesias quid aliud intelligimus [b] quam contra illum aeterni imperii deum et maiestatis homines movere certamen, cum ille ędes illi die noctuquae famulentur, et illi sint consecrate. Videant vastantes, pronuntiamus, ne ab illo, si se commoveat, vastentur, cuius percussionem montium dorsa ferre non possunt.

(2.90)
XC.
DE EO, QUI OCCIDERIT MONACHUM AUT CLERICUM, UT ARMA RELINQUAT. [c]

Qui occiderit monachum aut clericum, arma relinquat, et deo in monasterio serviat cunctis diebus vitae suae numquam ad seculum reversurus, et septem annos publicam penitentiam gerat.

(2.91)
XCI.
DE VIRO ET MULIERE MATRIMONIO COPULATIS ET POSTEA DICENTE EA NON POSSE EUM NUBERE EA. [d]

Si vir et mulier coniunxerint se in matrimonio et postea dixerit mulier de viro non posse nubere cum ea, si poterit [e] probare, quod verum sit, accipiat alium, eo quod iuxta apostolum non potuit illi reddere vir suus debitum.

(2.92)
XCII.
UT PUELLA DESPONSATA NON DETUR ALTERI VIRO.

Puellam desponsatam non licet parentibus dare alteri viro. Tamen ad monasterium licet ire, si voluerit.

(2.93)
XCIII.
UT BAPTIZATI CUM CATECUMINIS [f] NON MANDUCENT. ||fol. 145r||

Non licet baptizatis cum caticuminis manducare nec osculum [g] eis dare vel Ave illis dicere, quanto magis cum excommunicatis ab episcopo aut cum gentilibus?

(2.94)
XCIIII.
DE PRESBITERO ORDINATO, QUI SE DEPREHENDERIT NON ESSE BAPTIZATUM.

Si quis presbiter ordinatus deprehenderit se non esse baptizatum, baptizetur et ordinetur iterum et omnes, quos prius baptizavit.

(2.95)
XCV.
SI LIBER ANCILLAM IN MATRIMONIUM ACCEPERIT.

Si quis liber ancillam in matrimonium acceperit, non habet licentiam dimittere eam, si prius consensu amborum coniuncti sunt.

(2.96)
XCVI.
DE RAPTORIBUS ET RAPTIS VIRGINIBUS VEL VIDUIS. [h]

Si quis alterius sponsam virginem aut viduam necdum desponsatam rapuerit vel furatus fuerit, placuit, ut sive eam postea sponsaverit sive dotaverit; seu [i] non, sive cum [k] parentum eius voluntate quocumque commento ipsam accipere vel tenere potuerit, numquam illam uxorem habeat; sed raptori aut furi auferatur et proximis suis alio viro tempore congruo, si ipsa hoc malum non consenserit, nuptura legibusque [l] acceptura reddatur. Raptor vero sive fur omnesque eis consentientes, publica penitentia iuxta canonicam auctoritatem mulctentur et proximis illius, quicquid iniuste in tam nefando scelere egerunt, in triplo conponant et unamquamque rem semotim legibus in triplo restituant. Ipsa namque [m], quae rapitur, si aut primo aut postmodum tam nephario sceleri libens consenserit, numquam postea nubat, sed publica penitentia multetur et sub tali custodia ponatur, ut ei nullatenus luxuriari cum quoquam liceat. Taliter enim memorata flagitia puniantur, et [n] omnes cognoscant, quoniam nec seculi leges tam nefandis coniunctionibus consentiant, nec sacri canones consilium ullum praebeant [o]; sed tales seculi leges cooperatoresque [p] eorum capite feriri praecipiunt. Et sacri canones spiritu dei conditi non solum raptores, sed etiam omnes eorum cooperatores eisque consentientes anathemate feriuntur, sicut in Calcidonensi [q] concilio, in quo DCti XXXta patres adfuerunt, capitulo XXVIII. cunctis legentibus patet.

(2.97)
XCVII.
DE HIS, QUI RAPINAS INFRA REGNUM FACIUNT. [r] ||fol. 145v||

Si quis infra regnum rapinam fecerit aut cuiquam nostro fideli eiusque homini aliquid vi abstulerit, in triplo, cui aliquid [s] abstulerit, legibus conponat et insuper bannum nostrum, id est LX solidos, nobis persolvat. Postmodum vero ante nos a comite adducatur, ut in bastonico retrusus, usque dum nobis placuerit, poenas luat. Nam si publice actum fuerit, publicam inde agat penitentiam iuxta sanctorum canonum sanccionem; si vero occulte, sacerdotum consilio ex hoc agat poenitentiam; quoniam raptores, ut ait apostolus, nisi veram egerint penitentiam, regnum dei non possidebunt. Qui vero de rebus ecclesiarum aliquid abstulerit, gravius inde iudicetur, quia [t] sacrarum rerum ablatio [u] sacrilegium est, et sacrilegus vocatur, qui ex his [v] aliquid aut abstulerit aut rapuerit. Infames quoque tales persone usque ad satisfactionem [w] ecclesiae, quam leserunt, sunt habende.

(2.98)
XCVIII.
DE SACERDOTIBUS ET LEVITIS ATQUE MONACHIS INTERFECTIS VEL DEBILITATIS. [x]

Si quis sacerdotem vel levitam aut monachum interfecerit vel debilitaverit, iuxta statuta priorum capitulorum, quae legi Salicae sunt addita, conponat et insuper bannum nostrum, id est LX solidos, nobis persolvat et arma relinquat atque in monasterio diebus vitae suae sub ardua poenitentia deo serviat nusquam postmodum seculo vel secularibus militaturus neque uxori copulaturus.

(2.99)
XCVIIII.
DE HIS, QUI EPISCOPO ALIQUAM INIURIAM VEL DEHONORATIONEM FECERINT. [y]

Si quis episcopo aliquam iniuriam aut iniustam dehonorationem fecerit, de vita conponat, et omnia, quae habere visus fuerit, ecclesiae, cui praeesse [z] dinoscitur, integerrime socientur, et nobis in triplo bannus noster, id est LXta solidi, persolvantur, aut ipse in servitio fisco nostro serviturus semper societur, usque se redimere in triplo iuxta wirigildum suum potuerit. Sancta vero ecclesia in sacerdotibus constat. Idcirco magna poena plectendi sunt, qui episcopis vel reliquis sacerdotibus iniuriam vel contumeliam fecerint. Nam detraccio sacerdotum ad Christum pertinet, cuius vice legatione in ecclesia funguntur.

(2.100)
C.
DE RELIGIOSA MULIERE DECEPTA, ID EST VESTE MUTATA, VEL RELIGIONEM PROFESSA. [a] ||fol. 146r||

Si quis rapuerit aut sollicitaverit vel corruperit religiosam feminam, bona amborum ęcclesia vindicet in qua talis mulier habitavit. Ipsi tamen capitali periculoso subiciantur. Quod si hoc mulier non consensit, cum suis rebus monasterii dicionibus tradatur. Si vero comes ipsius pagi una cum consilio sui episcopi, in cuius parochia tale scelus commissum est, hoc vindicare neglexerit, honore careat et cingulum amittat atque publica poenitentia multetur et insuper wirgildum suum fisci viribus dare conpellatur.

(2.101)
CI.
DE BLASPHEMIA IN DEUM.

Si quis quolibet modo blasphemiam in deum iactaverit, ab episcopo vel comite pagi ipsius carceri usque ad satisfaccionem tradatur et publica pęnitentia mulctetur, donec precibus proprii episcopi publice reconcilietur ecclesiaeque gremio canonicae reddatur.

(2.102)
CII.
DE HIS, QUI IN DOMO SUA ORATORIUM FECERINT. [b]

Qui in domo sua oratorium habuerit, orare ibidem potest. Missas tamen in eo celebrare non audeat nec agere cuiquam permittat sine permissu vel [c] dedicatione episcopi loci illius. Quod si fecerit, domus illius fisci iuribus [d] addicatur. Comes vero, qui hoc cognovit et non prohibuit, publica paenitentia multetur vel honore privetur.

(2.103)
CIII.
DE PRIVILEGIIS ECCLESIARUM ET CLERICORUM NON CORRUMPENDIS.

Ut privilegia, quae ecclesiis et clericis ab antecessoribus nostris vel nobis concessa sunt, semper maneant incorrupta.

(2.104)
CIIII.
NE EPISCOPORUM VEL RELIQUORUM SACERDOTUM VITA TURBETUR.

Nullius vita praesulum turbetur excessibus, quia valde indignum est, ut, qui throni dei vocantur, aliqua motione turbentur aut iniquae tractentur. Unde est illud: Qui vos tangit, quasi pupillam oculi mei. Et illud: Qui vos audit, me audit; et qui vos spernit, me spernit. Et rursus: Qui scandalizaverit unum de pusillis istis, melius est illi, ut suspendatur mola asinaria in collo eius et demergatur in profundum maris. Et reliqua.

(2.105)
CV.
DE CLERICIS VEL SACERDOTIBUS, QUI ACCIPIUNT ECCLESIAS SINE LICENTIA EPISCOPI SUI VEL DE UNA AD ALIAM TRANSEUNT.

Ut nemo accipiat ecclesiam infra parrochiam sine consensu episcopi sui ||fol. 146v|| nec de una ad aliam transeat.

(2.106)
CVI.
DE INCESTIS ET CRIMINOSIS AC DE INFIRMIS ET PENITENTIBUS ATQUE DE IEIUNIO QUATTUOR TEMPORUM. [e]

Ut de incestis et criminosis magnam [f] curam habeant sacerdotes, ne in suis pereant sceleribus, et anime eorum a districto iudice Christo eis requirantur; similiter de infirmis ac penitentibus, ut morientes sine reconciliacione et viatico non deficiant. Et ut quattuor temporum ieiunia a fidelibus diligenter custodiantur.

(2.107)
CVII.
UT EPISCOPI IUDICES PUBLICOS MONEANT, UT REI CARCERIBUS RECLUSI NATIVITATE DOMINI, PASCA ET PENTECOSTE ABSOLVANTUR, ET MISSAS ILLIS AUDIANT DIEBUS AC REFECTI FIANT.

Ut episcopus iudices publicos commoneat, ut in dies caeleberrimos, hoc est nativitatem domini nostri Iesu Christi et sanctam resurreccionem ac pentecosten, quicumque miserrimi vinculis detinentur, relaxari debeant, et propter ipsam reverentiam domini nostri Iesu Christi ipsi debeant absolutionem promereri. Et iudex, si pastorem commonentem despexerit [g], quamdiu loci illius episcopo [h] visum fuerit ab ecclesiae liminibus arceatur.

(2.108)
CVIII.
DE MONACHO, QUI MONASTERIUM SUUM DIMISERIT. [i]

Si monachus monasterium suum dimiserit, omnia bona ipsius, et quae in monasterio introduxit et quae non introduxit, domini monasterii sint, et ipse officio fisci servire cogatur. Si vero monachus ad aliud [k] monasterium migraverit, substantiam eius prius monasterium possideat; et in alio monasterio ipse non recipiatur sine abbatis sui et episcopi proprii licentia.

(2.109)
CVIIII.
DE POSSESSIONIBUS AD RELIGIOSA LOCA PERTINENTIBUS.

Possessiones ad religiosa loca pertinentes nullam descriptionem [l] agnoscant nisi ad constitutionem viarum vel pontium loca habuerint possessiones, si tamen intra eadem in aliis vero omnibus habeant integram immunitatem [m].

(2.110)
CX.
DE MONACHO VEL MONACHA. ||fol. 147r||

Quicumque monachus vel monacha in monasterium sunt ingressi, nihil de rebus suis habeant potestatem faciendi, quamvis liberos habeant; sed omnia eorum sint monasterii, quae eadem die iuste possidebant, quando ingressi sunt monasterium [n].

(2.111)
CXI.
DE HIS, QUAE A SINGULIS PRINCIPIBUS ECCLESIIS SUNT CONCESSA, ET QUAE SINGULI ANTISTITES [o] IMPETRAVERUNT, QUOD [p] SACRILEGIUM SIT HAEC AUFERENTIBUS. ET DE CLERICIS, UT NON ACCUSENTUR AD IUDICES SECULARES, SED AD EPISCOPOS PROPRIOS.

Quaecumque a singulis regibus circa sacrosanctas [q] ecclesias sunt constituta, vel singuli quique [r] antistites [s] pro causis ecclesiasticis impetrarunt, sub pena sacrilegii iugi solidata aeternitate serventur. Clerici etiam non secularibus iudicibus, sed episcopali audientiae reserventur. Fas enim non est, ut divini muneris ministri temporalium potestatum subdantur arbitrio.

(2.112)
CXII.
DE PRIVILEGIIS ECCLESIARUM. [t]

Ut privilegia, quę ecclesiis et clericis a singulis regibus vel episcopis ceterisque [u] rectoribus sunt concessa, semper maneant incorrupta. [v]

(2.113)
CXIII.
UT EA, QUE AD RELIGIONEM PERTINENT, LOCIS SUIS ET A SUE DIOCESEOS SINODIS AUDIANTUR.

Quaecumque sunt ad religionis observantiam pertinentia, locis suis et a suae dioceseos synodis audiantur.

(2.114)
CXIIII.
UT PRIVILEGIA ECCLESIARUM SEMPER MANEANT INCORRUPTA.

Quaecumque circa sacrosanctas ecclesias a principipibus [w] diversis sunt statuta, manere inviolata praecipimus.

(2.115)
CXV.
QUOD SACRILEGIUM SIT ECCLESIAE ALIQUID AUFERRE AUT SACERDOTIBUS VEL MINISTRIS AUT IPSO SANCTO CULTUI LOCOQUE [x] INIURIAM INFERRE.

Si quis in hoc genus sacrilegii proruperit, ut in ecclesias earumque res inruens, sacerdotibus et ministris vel ipso cultui locoque [y] aliquid, quod [z] non oportet iniuriae inferat [a], divini cultus iniuriam in convictos sive confessos reos capitali sententia noverit vindicandum. Nec exspectetur, ut episcopus iniuriae propriae ultionem deposcat, cui sanctitas ignoscendi soli gloriam derelinquit. ||fol. 147v|| Sitque cunctis non solum liberum, sed etiam laudabile factas atroces sacerdotibus aut ministris iniurias veluti publicum [b] crimen persequi ac de talibus reis ultionem mereri.

(2.116)
CXVI.
DE HIS, QUI ECCLESIASTICA PRIVILEGIA VIOLANT VEL DISSIMULANT.

Si ecclesię venerabilis privilegia cuiusquam fuerint temeritate violata vel dissimulatione neglecta, commissum hoc in triplo iuxta legum sanccionem ecclesię, cui factum est, conponatur; nobisque bannus noster in triplo, hoc est LX solidi persolvantur.

(2.117)
CXVII.
QUOD [c] HI, QUI PRAEDIA ECCLESIASTICA DIRIPIUNT VEL VASTANT SACRILEGI SINT EXILIOQUE DAMPNANDI.

Ab omnibus illius usurpationis contumelia depellenda est, ne praedia sibi caelestia secretorum dicata a quibusdam inruentibus vexentur. Quod si quis praesumpserit, post debite ultionis sacrimoniam, quae erga sacrilegos iure promenda est, exilio perpetuae deportationis dampnetur.

(2.118)
CXVIII.
UT EPISCOPI ET RELIQUI SACERDOTES AB OMNIBUS NEXIBUS SINT LIBERI.

Consecratio episcopos et reliquos domini sacerdotes tam a servilibus quam et a ceteris adscriptis condicionibus semper liberos facit. Idcirco praecipimus, ut nullus ab eis alia nisi divina requirat servitia.

(2.119)
CXVIIII.
NE IUDAEIS ADHAEREANT VEL DESERVIANT CRISTIANI.

Placuit, ne iudaeis mancipia deserviant vel adhereant christiana.

(2.120)
CXX.
DE SACRIFICIIS PER SINGULAS MISSAS A SACRIFICANTIBUS SUMENDIS.

Placuit, ut quocienscumque sacrificans corpus et sanguinem Christi Iesu domini nostri in altario immolat, totiens percepcioni corporis et sanguinis Christi se participem praebeat.

(2.121)
CXXI.
DE COREPISCOPIS, NE DEINCEPS FIANT.

Placuit, ne chorepiscopi a quibusquam deinceps fiant; quoniam hactenus [d] a nescientibus sanctorum patrum et maxime apostolicorum decretis suisque [e] quietibus ac delectationibus inherentes [f], facti sunt. Idcirco et olim persepe et nostro a sancta apostolica sede tempore sunt prohibiti; et ne deinceps a quoquam tam ordinante quam ordinari cupiente talis praesumptio assumatur, a cunctis nostri regni episcopis est in sinodo canonicae prohibitum.

||fol. 148r||
(2.122)
CXXII.
NE IUDAEI [g] SUPER CHRISTIANOS MAGISTRI VEL MINISTRI PONANTUR.

 [h] Ne iudei administratorio usu sub ordine vilicorum atque [i] actorum christianam familiam regere audeant [k], nec eis hoc a quoquam fieri precipiatur. Si quis vero contra haec agere praesumpserit, si episcopus aut presbiter, aut diaconus fuerit, proprio submoveatur a gradu. Si vero monachus aut laicus fuerit, communione privetur. Et si perseveraverint inobedientes, anathematizentur [l].

(2.123)
CXXIII.
DE CLERICIS FALSARIIS.

 [m] Si presbiter vel diaconus in causa pecuniaria falsum testium dixerint, per tres annos separentur a sacro ministerio. Si in criminali causa falsum dixerint, deponantur et legitimis poenis subiciantur. Ceteri vero clerici in quacumque [n] falsitate convicti fuerint, degradentur et legitimis subiciantur disciplinis.

(2.124)
CXXIIII.
UT CLERICI NON HABEANT ACCIONES SECULARES.

 [o] Clericus vel monacus neque [p] exactor publicarum neque [q] conductor aut vectigalium magister vel curator domus vel procurator litis vel fideiussor in talibus causis fiat. Si quis contra haec statuta fecerit, si episcopus est, omnes istorum res ex quacumque [r] causa vel persona, sive ante episcopatum sive postea ad eum pervenerint, ęclesiae suae eas vindicare sancimus. Si vero alii clerici hoc fecerint, poenam pecuniarum, quam episcopus [s] existimaverit exigere, ęclesiae vindicandam. Hii vero, qui actiones suas eis commiserint vel fideiussores eos pro supradictis causis acceperunt, nullam contra aeclesiam vel administratores eius vel adversus ipsas personas, quas [t] crediderunt, habeant actionem [u]. Si vero quis eos publico debito vel accione crediderit vel fideiussores eos receperit, de sua substantia fisci debitum conpellatur exsolvere. [v]

||fol. 148v||
(2.125)
CXXV.
DE CLERICIS, QUI DE ECCLESIA DESISTUNT.

Clericis de ecclesia desistentibus et aliis in loco revocatis, si redierint discessi, nihil eis prestetur. Hoc vero, quod discedentes reliquerunt, non in usu rectorum, sed succedentibus [w] caedat. [x]

(2.126)
CXXVI.
QUALES SINT CLERICI.

Nemo fiat clericus, nisi qui bonum testimonium habet [y] et literatus est.

(2.127)
CXXVII.
DE MULTITUDINE CLERICORUM.

Ne passim episcopus multitudinem clericorum faciat, sed secundum meritum vel reditum ecclesiarum numerus moderetur.

(2.128)
CXXVIII.
DE ORDINACIONIBUS SACRIS.

Lector, subdiaconus, diaconus, presbiter, si clericatus honorem contempserint, curiali condicioni cum suis facultatibus subiciantur. [z]

(2.129)
CXXVIIII.
DE INIURIA EPISCOPI ET LETANIA SUBVERSA.

Si quis episcopo vel aliis ministris sanctae [a] ecclesiae iniuriam fecerit, iubemus eum tormentis subiectum in exilium mori. Sed et si ipsa sancta oratoria vel divina ministeria conturbaverit vel lętaniam everterit, capitali periculo subiaceat. Sin autem contumeliam tantum fecerit, tormentis et exilio tradatur. [b]

(2.130)
CXXX.
NE FIDELES EX PROPRIA CONSANGUINITATE UXORES DUCANT, NEC ILLI, QUI DUDUM MINIME NUPSERUNT, SINE BENEDICCIONE SACERDOTIS NUBERE PRAESUMANT.

Christiani ex propinquitate sui sanguinis usque ad septimum gradum conubia non ducant neque sine benedictione sacerdotis, qui ante innupti erant, nubere audeant.

(2.131)
CXXXI.
DE NON RECIPIENDIS ALIENIS POENITENTIBUS. [c]

Qui pro delicto suo a communione separantur, placuit, ut in quibuscumque locis fuerant exclusi, eisdem locis communionem consequantur.

(2.132)
CXXXII.
UT NON LICEAT CLERICUM VEL MONACHUM SINE EPISTOLA EPISCOPI SUI PROFICISCI.

Clericis vel monachis sine commendaticiis epistolis episcopi sui licencia non pateat evagandi.

||fol. 149r||
(2.133)
CXXXIII.
DE DOTIBUS ET PUBLICIS NUPCIIS. [d]

Nullum sine dote fiat coniugium; nec sine publicis [e] nuptiis quisquam nubere praesumat.

(2.134)
CXXXIIII.
DE REBUS ECCLESIAE ABLATIS AUT FRAUDATIS VEL RETENTIS.

Si quis cuiuscumque [f] munuscula ecclesiae sanctis scripturarum titulis conlata nefaria calliditate abstulerit, fraudaverit, invaserit, retentaverit, atque suppresserit et non statim a sacerdote commonitus [g] deo conlata reddiderit, ab ecclesiae catholicae communione pellatur.

(2.135)
CXXXV.
UT NEMO RES ECCLESIAE, NISI CUI IURE DEBENTUR, IN QUIBUSLIBET REGIONIBUS CONIACENTES CONPETERE AUDEAT VEL TENERE.

Ut nullus episcorum aut cuiuslibet ordinis clericus vel alia quaecumque persona quibuslibet conditionibus seu in uno regno seu in alio positas alterius cuiuscumque ecclesiae res aut petat aut praesumat accipere. Quod si fecerit, tamdiu habeatur a communione ecclesiae vel ab omnium fratrum ac filiorum caritate suspensus, donec ipse ecclesiae, cuius directo ordine iuris est ablata, legibus restituat.

(2.136)
CXXXVI.
DE HIS, QUI FACULTATES ECCLESIAE DELEGATAS AUFERUNT VEL RETENTANT.

Ne cui liceat res vel facultates ecclesiis aut monasteriis vel senodochiis pro quacumque elemosina cum iustitia delegatas retentare, alienare atque subtrahere. Quod [h] si quis fecerit, tamquam necator pauperum antiquorum canonum sententiis constrictus ab ecclesiae liminibus excludatur, quamdiu ab ipso ea, quae sunt ablata aut retenta, reddantur.

(2.137)
CXXXVII.
UT SOCIOS SUOS NOMINET, APUD QUEM PARS RAPINE FUERIT INVENTA.

Apud quem scelus agnoscitur et pars rapine fuerit inventa, statim sotios suos nominare cogatur. Quod [i] si nominare noluerit, teneatur ad vindictam.

(2.138)
CXXXVIII.
DE HIS, QUI DIRIPIENDA INDICARE REPPERIUNTUR.

Quicumque ingenuus vel servus aliquid [k] diripiendum indica||fol. 149v||verit, ut cuiuscumque res evertatur, aut pecora vel iumenta diripiantur, et ex hoc ceteris [l] probationibus publice convictus inveniatur; pro eo, quod indicaverit, centum XXti flagella publice extensus accipiat.

(2.139)
CXXXVIIII.
UT ABBATES IN EIUS EPISCOPI, IN CUIUS PARROCHIA SUNT, POTESTATE PERSISTANT.

Abbates pro humilitate religionis in episcoporum potestate consistant. Et si quid extra regulam fecerint, ab episcopis corrigantur. Qui semel in anno in loco, ubi episcopus elegerit, accepta vocatione conveniant.

(2.140)
CXL.
UT NULLUS MONACHUS RELINQUAT SUUM MONASTERIUM ET CELLAS CONSTRUAT SINE EPISCOPI VEL ABBATIS SUI LICENTIA.

Ut nullus monachus congregatione monasterii derelicta ambitionis aut vanitatis inpulsu cellam construere sine episcopi permissione vel abbatis sui voluntate praesumat.

(2.141)
CXLI.
DE APOSTATIS.

Quicumque post sanctae religionis professionem apostatant et ad seculum redeunt et postmodum poenitentiae remedia non requirunt, communionem poenitus non accipiant, quos etiam iubemus ad clericatus officium non admitti.

(2.142)
CXLII.
DE EXCOMMUNICATIS.

Si quis a communione sacerdotali fuerit auctoritate suspensus, hunc non solum a clericorum, sed etiam a totius populi conloquio atque convivio placuit excludi, donec resipiscens ad sanitatem redire festinet.

(2.143)
CXLIII.
NE IUDICES PERFIDORUM EXCESSUS ABSQUE PROPRIORUM SACERDOTUM CONSILIO IUDICENT.

Ne iudices quicquam de perfidorum excessibus extra sacerdotum conhibentiam iudicare praesumant.

(2.144)
CXLIIII.
DE EXPOSITIS INFANTIBUS AC COLLECCIONE EORUM. [m]

Si expositus ante ecclesiam cuiuscumque fuerit miseratione collectus, contestationis ponat epistolam. Et si is, qui collectus est, intra decem dies quesitus agnitusque [n] non fuerit, securus habeat, qui collegit. Sane, qui post praedictum tempus eius calumniator extiterit, ut homicida ecclesiastica districtione dampnabitur, sicut patrum sanxit auctoritas. [o]

(2.145)
CXLV.
DE CLERICIS RELINQUENTIBUS OFFICIUM SUUM ET AD SECULARES CONFUGIENTIBUS. ||fol. 150r||

Placuit, ut clericus, si relicto officio suo propter districcionem ad secularem fortasse confugerit, et solatium ei defensionis impenderit, cum eodem ab ecclesiae communione pellatur.

(2.146)
CXLVI.
UT SERVO NON CREDATUR, SI SUPER DOMINUM SUUM VEL SUPER ALIUM LIBERUM CRIMEN INIECERIT.

Servo poenitus non credatur, si super aliquem crimen obiecerit aut si etiam dominum suum in crimine inpetierit. Nam etiamsi in tormentis positus exponat, quod obicit, credi tamen illi nullo modo oportebit.

(2.147)
CXLVII.
UT TESTES EA TANTUM TESTIFICENTUR, QUAE IN CONSPECTU EORUM ACTA ESSE NOSCUNTUR.

Testes non absentes neque [p] per epistolam testimonium dicant, sed praesentes, quam noverunt et viderunt, non taceant veritatem. Nec de aliis causis testimonium dicant nisi de his tantummodo, que sub praesentia eorum acta esse noscuntur.

(2.148)
CXLVIII.
QUALES DEBEANT SCRIPTURE VALERE.

Scripturae, quae diem et annum habuerint evidenter expressum atque secundum legis ordinem conscripte esse noscuntur, seu conditoris vel testium fuerint signis aut subscriptionibus roborate, omni habeantur stabiles firmitate.

(2.149)
CXLVIIII.
DE PACTIS ET PLACITIS CONSERVANDIS.

Pacta vel placita, quae per scripturam legitime ac iustissime facta sunt, dummodo in his dies vel annus fit evidenter expressus, nullatenus inmutari permittimus.

(2.150)
CL.
CONTRA PRIORUM DEFINICIONEM FILIO VEL HEREDI NON LICERE VENIRE.

Filio vel heredi contra priorum iustam aut legitimam definitionem venire non liceat; quia iuste repellitur praesumptio illius, qui facta seniorum iniuste conatur inrumpere.

(2.151)
CLI.
NE QUISQUAM ACCUSETUR VEL PUNIATUR, NISI MANIFESTIS INDICIIS SCELUS PATUERIT.

Non passim damus accusandi vel puniendi licentiam, nisi aut manifestis indiciis patuerit scelus, aut legitime fuerit id ipsum malum accusatum atque convictum; quatenus nulla videantur intentione vel ordine patrum transgredi praecepta sanctorum aut obviari sacris regulis antiquorum.

(2.152)
CLII.
UT ITA VALEAT COMMUTATIO SICUT ET EMPTIO.

Commutatio, si non fuerit per vim et metum extorta [fol. 150v] talem, qualem et emptio habeat firmitatem.

(2.153)
CLIII.
SI TIMORE CONPULSUS QUISQUAM SE SERVUM ESSE DICAT.

Qui timore conpulsus servum se esse extra iudicium dixerit, nullum postiudicium [q] libertatis incurrat, donec iudicio praesentetur, ut libertatem suam, si eam probaverit praesente iudice, obtineat. Aut si servus convincitur, statim domino reformetur.

(2.154)
CLIIII.
DE PRESBITERIS VEL DIACONIBUS SINE EPISCOPI SUI EPISTOLIS AMBULANTIBUS.

Presbitero vel diacono sine antistitis sui epistolis ambulanti communionem nullus impendat.

(2.155)
CLV.
UT UNUS ABBA DUOBUS MONASTERIIS MINIME PRAESIDEAT.

Unum abbatem duobus monasteriis interdicimus praesidere.

(2.156)
CLVI.
DE PRESBITERIS VEL RELIQUIS CLERICIS NON DISTRINGENDIS A SECULARIBUS IUDICIBUS, SED A SUIS EPISCOPIS.

Ut nullus iudicum neque [r] presbiteros neque [s] diaconos neque [t] reliquos clericos vel iuniores ecclesiae sine licentia proprii episcopi per se distringat aut condempnare praesumat. Quod si fecerit, tamdiu communione privetur, quamdiu reatum suum agnoscat et per satisfaccionem emendet ecclesiae, quod commisit.

(2.157)
CLVII.
UT CLERICI IUDICES SECULARES NON ADEANT.

Nullus ex ordine clericorum inconsulto proprio episcopo ad iudicem secularem pergat neque [u] apud eum suo episcopo non permittente quemquam pulsare aut cuiquam ante eum respondere aut quicquam praeponere praesumat; neque [v] criminale negotium in iudicio seculari proponere audeat.

(2.158)
CLVIII.
DE SECULARIBUS, QUI PER CALUMNIAM ECCLESIAM VEL CLERICOS FATIGARE PRAESUMUNT.

Si quis secularium per calumniam ecclesiam vel res eius aut clericos cuiuslibet ordinis fatigare [w] temptaverit et ex hoc convictus fuerit, ab ecclesiae liminibus et catholica communione, nisi digne paenituerit et per satisfaccionem ecclesiae emendaverit, pellatur, et clericus ordine suo purgetur [x].

(2.159)
CLVIIII.
NE TESTIFICENTUR MANUMISSI. ||fol. 151r||

Libertus vel liberta in nullis negotiis contra quemquam testimonium dicere admittantur excepto in aliquibus causis, ubi ingenuitas deesse dinoscitur, sicut permissum est et de servis. Quia indignum nostra pensat clementia, ut libertorum testimonia ingenuis damna concuciant. Qui vero de eisdem fuerint progeniti, ad testimonium admittantur.

(2.160)
CLX.
DE HIS, QUI CUM FURIBUS CONSCII FUERINT.

Non solum ille, qui furtum fecerit, sed etiam et quicumque conscius fuerit vel furto ablata sciens susceperit, in numero furantium habeatur et simili vindicte subiaceat.

(2.161)
CLXI.
SI POSSESSOR PER VIOLENTIAM EXPELLATUR.

Quicumque violenter expulerit possidentem, priusquam pro ipso iudicis sententia praecedat, si causam meliorem habuerit, ipsam causam, de qua agitur, perdat. Ille vero, qui violentiam pertulit, universa in statu, quo fuerant, recipiat, et, quae possedit, securus teneat. Si vero illud invadit, quod per iudicium obtinere potuit, et causam amittat et aliud tantum, quantum invasit, reddat expulso.

(2.162)
CLXII.
UT FIDELES FIDEM SANCTAE TRINITATIS DISCANT.

Ut fideles fidem sanctae trinitatis discant; in qua inter cetera credere oportet, quod per spiritum sanctum remissio peccatorum in baptismate, confirmacione, paenitentia et in ceteris canonicis decretis, sicut scriptum est, conferatur, et quod fidelibus in ecclesia per Christum eiusdem sancti spiritus dono per ministerium sacerdotale et per penitentiam remissio peccatorum indubitanter adtribuatur, et quod gentium omnium in vera carne in adventu Christi resurrectio futura sit. Et cetera. Quam fidem memoriter teneant et suis sacerdotibus eam reddant et exponant per singula verba. Et ipsi sacerdotes eam fideliter et pleniter atque veraciter populum doceant, quoniam primum fundamentum christiane religionis fides catholica est. Et haec fides tunc vera est et fructuosa, si bonis operibus exornetur, id est spe, caritate, humilitate, ||fol. 151v|| [y] castitate, continentia, sobrietate, unanimitate, concordia, iustitia, pietate, misericordia, innocentia, simplicitate et ceteris his similibus. Quae omnia in dilectione dei et proximi consistunt. Sine his enim nemo potest deo placere nec salvus esse.

(2.163)
CLXIII.
DE CONTUMACIBUS PRESBITERIS VEL CLERICIS.

Si quis presbiterorum, diaconorum vel reliquorum clericorum contumax aut superbus vel inoboediens aut rebellis episcopo suo extiterit, gradum habentes proprio gradu careant. Reliqui vero clerici vel monachi aut laici usque [z] ad satisfaccionem communione priventur.

(2.164)
CLXIIII.
DE IUDICIBUS CLERICIS CALUMNIAM VEL INIURIAM INFERENTIBUS.

Si iudex cuiuslibet ordinis clericum publicis accionibus inclinare aut distringere aut calumniare vel iniuriare absque episcopi sui permissu praesumpserit, usque ad ecclesiae satisfaccionem cum omnibus tantis sceleribus auxiliantibus aut faventibus communione privetur. Episcopus tamen non dimittat, ut iniuriam pacientibus plenam de praefatis clericis iustitiam canonicae non faciat.

(2.165)
CLXV.
UT ORACIONEM DOMINICAM OMNES DISCANT FIDELES.

Ut fideles oracionem dominicam discant et intelligant [a] et suis [b] sacerdotibus eam verbo ex verbo reddant et aliis fidelibus, qui eam nesciunt, doceant.

(2.166)
CLXVI.
UT NULLUS EPISCOPUS ALTERIUS EPISCOPI VEL PRESBITER AUTEM [c] ALTERIUS PRESBITERI PARROCHIAM INVADAT.

Ut nullus episcoporum vel presbiterorum parrochiam alterius invadat; sed contentus sit gubernacione creditę sibi plebis.

(2.167)
CLXVII.
UT MONASTERIIS VEL RELIQUIS ECCLĘSIIS RES NON AUFERANTUR, VEL IPSAE [d] A QUOQUAM INQUIETENTUR.

Ut monasteria, quae deo consecrata sunt, nulli liceat in ali||fol. 152r||quo inquietare nec quicquam de eorum rebus violenter abstrahere.

(2.168)
CLXVIII.
UT CLERICI PEREGRINI CONTENTI SINT HOSPITALITATIS MUNERE; ET NULLI EORUM LICEAT OFFICIUM SACERDOTALE IN ALTERIUS PARROCHIA AGERE ABSQUE LICENCIA EPISCOPI, IN CUIUS PARROCHIA ESSE NOSCUNTUR. [e]

Ut episcopi atque clerici peregrini contenti sint hospitalitatis munere oblato; nullique eorum liceat ullum officium sacerdotale absque permissu episcopi, in cuius parrochia esse cognoscitur agere.

(2.169)
CLXVIIII.
UT NULLUS EPISCOPUS SINE CONSENSU ALIORUM SE PRAEFERAT ANTERIORI.

Ut nullus episcoporum se praeferat alteri per ambicionem, sed omnes agnoscant tempus et ordinem suae ordinacionis.

(2.170)
CLXX.
UT POPULI OBLACIONES SACERDOTIBUS IN ECCLESIA OFFERANT ET UT OMNI DIE DOMINICA COMMUNICENT.

Placuit, ut fideles oblaciones eorum sacerdotibus cotidie, si fieri potest, in ecclesia offerant. Et si cotidie non potest, saltim dominica die absque ulla excusacione fiat. Et ut praedicationem audiant, et, si fieri potest, omni dominica die communicent, nisi criminali peccato et manifesto inpediantur; quia aliter salvi esse non possunt, quoniam dominus dixit: Qui manducat carnem meam et bibit sanguinem meum, in me manet, et ego in eo. Et, qui manducat me, vivit propter me; et cetera exempla, quae prolixa sunt hic scribere.

(2.171)
CLXXI.
UT SACERDOTES SIGNA TANGANT HORIS CANONICIS.

Ut sacerdotes signa tangant horis canonicis et illorum officium agant sive diurnale sive nocturnale; quia scriptum est: Sine intermissione orate. Et idcirco non dimittant horas canonicas.

(2.172)
CLXXII.
DE STOLIS GESTANDIS. ||fol. 152v||

Ut sacerdotes stolas portent propter signum castitatis, sicut decretum est.

(2.173)
CLXXIII.
UT SECRETA NON INCIPIATUR NISI POST YMNUM FINITUM.

Te igitur non inchoent sacerdotes nisi post angelicum hymnum finitum.

(2.174)
CLXXIIII.
UT ADNUNCIETUR SYMBOLUM FIDELIBUS A SACERDOTIBUS.

Ut adnuncient presbiteri omnibus fidelibus sibi subiectis symbolum et orationem dominicam, ut sancto spiritu inlustrante salventur.

(2.175)
CLXXV.
UT PRESBITERI ADNUNCIENT VIRIS ET FEMINIS, NISI MEMORITER SYMBOLUM ET ORACIONEM DOMINICAM TENUERINT, DE SACRO FONTE FILIOLOS VEL FILIOLAS NON SUSCIPIANT.

Adnuncient presbiteri ut neque [f] viri neque [g] femine de sacro fonte filiolos vel filiolas suscipiant, nisi memoriter symbolum et oracionem dominicam tenuerint.

(2.176)
CLXXVI.
UT SILENCIUM IN ECCLESIA TENEATUR ET DEVOTE VERBUM DEI AUDIATUR.

Placuit, ut fideles silentium in ecclesia teneant et devote verbum dei audiant, et confessi veraciter de omnibus sceleribus suis sacerdotibus fiant, et mundent corpora et corda eorum, in quibus deus condigne habitare dignetur, quoniam illis dictum est: Templum dei estis, in quibus habitare desidero. Et ut eorum sacerdoti in omnibus oboediant, et instruantur, pro quibus [h] missa vel sacerdotes constituti sint; et intellegant [i] vim et misterium dominici corporis et sanguinis et missae sive precum, quae in ea a sacerdote fiunt. Dicitur enim in ipsa oracione: Memento, domine, famulorum famularumque tuarum et omnium circumstancium, quorum tibi fides cognita est et nota [k] ||fol. 153r|| [l]


Stand: 2008-10-24