[a] links oben am Rande: est liber VIImus capitularium Caroli M. et Ludovici Pii, quod P. Pithaeus edidit
[b] davor gestrichen: combat
[c] So !
[d] korr. aus petendo
[e] !
[f] korr. aus corepiscopi
[g] korr. aus terminetur
[h] davor gestrichen: episcopi
[i] non über der Zeile
[k] de über der Zeile
[l] Kapitelzahl und Rubrik am unteren Blattrand nachgetragen, durch Auslassungszeichen suo loco gekennzeichnet.
[m] So!
[n] korr. aus corepiscoporum
[o] davor gestrichen: aut propriis
[p] davor gestrichen: negati
[q] So!
[r] korr. aus capituli
[s] korr. aus desponsandae
[t] korr. aus coepiscopo
[u] davor gestrichen: qui
[v] korr. aus appellaverant
[w] korr. aus coepiscopus
[x] korr. aus coepiscopis
[y] Von anderer (jüngerer) Hand: Hic est finis.
[z] korr. aus monasteriis
[a] über der Zeile
[b] !
[c] !
[d] !
[e] !
[f] !
[g] !
[h] !
[i] !
[k] !
[l] Rubrik interlinear eingetragen
[m] über der Zeile
[n] davor gestrichen: alius?
[o] ! statt praecepto
[p] am Rand korr. zu chorepiscopi
[q] !
[r] Am Rand korr. zu chorepiscopis
[s] Am Rande korr. zu chorepiscopi
[t] Am Rand korr. zu chorepiscopi
[u] ! statt nicena
[v] ! statt cognitorum
[w] Am Rand Verweis auf Gratian c.27 q 2 Cum societas
[x] ! statt vita
[y] Am Rand Verweis auf Ivo und Burchard: Ivo p. 5 c. 332, Burch. 1. 218
[z] über der Zeile
[a] über der Zeile
[b] davor gestrichen denunciet
[c] Am Rand Verweis auf Burchard und Ivo: Burch. 1. c. 219; Ivo p. 5 c. 333
[d] korr. aus misteria
[e] ! statt praedictum
[f] über der Zeile
[g] davor drei Buchstaben gestrichen
[h] davor credantur gestrichen
[i] davor gestrichen vul?
[k] über der Zeile
[l] korr. aus corrupuerit
[m] davor gestrichen prius ?
[n] So!
[o] korr. aus iudices ?
[p] korr. aus persuasor
[q] !
[r] korr. aus ?
[s] über der Zeile
[t] !
[u] !
[v] Am Rand Verweis auf Gratian: 30 q. 5
[w] vacandi domino (domino gestrichen) deo am Rande, im Text unterstrichen: necandi (korr.?) Domini
[x] Jetzt gestrichen: Omnis homo ad proximam sanguinis sui non accedat.
[y] davor gestrichen: fuit
[z] davor gestrichen: spatium
[a] !
[b] !
[c] davor gestrichen respiciunt
[d] So! statt exilio
[e] von der Hand eines Korrektors; davor unterstrichen dicuntur
[f] zweites -i- über der Zeile
[g] danach gestrichen gratiam
[h] korr. aus expectatur
[i] davor gestrichen Sinery
[k] davor gestrichen obse
[l] im folgenden regelmäßig coepiscoporum u.ä., stets am Rand korrigiert zu chorepiscoporum u. ä.
[m] korr. aus Ista
[n] über der Zeile
[o] davor durchgestrichenes und nicht mehr lesbares Wort: titulatierant ??
[p] unterstrichen und am Rande: f
[q] Am Rande, im Text unterstrichen: decet
[r] korr. aus didicimus
[s] davor gestrichen et af (?)
[t] davor gestrichen abbatibus presbyteris
[u] !
[v] !
[w] Text von c. 278 schließt unmittelbar an.
[x] Links am Rand Verweis auf Gratian: Ce cons. Dist. 2.1 Sacerdotum
[y] Vor Ad orandum kräftiger Haken und links am Rand die Kapitelzahl: CCLXXIX
[z] korr. aus deo
[a] unterstrichen, am Rande: f. Causam
[b] bei capitulari Verweiszeichen und am Rande: corrigit c. 34 lib. V. Capitular. Et facit ad c. Omnibus 2. 9. 5,
[c] ??, nicht sicher zu lesen
[d] korr. aus beneficionum ?
[e] davor gestrichen: causa
[f] Das Kapitel ist mit dem vorhergehenden verbunden und durch einen kräftigen Haken mitten in der Zeile abgetrennt. Die Kapitelzahl befindet sich korrekt links am Rand.
[g] korr. aus colloquia
[h] korr. aus convenitur
[i] davor gestrichen cum
[k] so, statt inmunditia leprae multata
[l] Am Rande Verweis auf Gratian: 27.q.1. De viduis
[m] davor gestrichen iudicis
[n] Bei den griechischen Worten sind durch Überstreichungen Kürzel angedeutet, die sich nicht auflösen lassen.
[o] Am Rande Verweis auf Gratian: 2.1.6. Si quando
[p] !so, statt ait
[q] Am Rande Verweis auf Gratian: 5.q.6 Delatori
[r] Am Rande Verweis auf Gratian: 5.q.1. cap 1.
[s] !
[t] über der Zeile
[u] untersrichten, korr.?
[v] !
[w] !
[x] vel durchgestrichen, über der Zeile et non
[y] Am Rande chorepiscopi
[z] Am Rande chorepiscopi
[a] so, statt quanta
[b] !
[c] korr. aus petatur
[d] Am Rande korr. chorepiscopus
[e] !
[f] Am Rande Rande korr. Chorepiscopis
[g] Am Rande korr. Chorepiscopis
[h] unterstrichen
[i] korr. aus habeantur
[k] Am Rande Verweis: felix 4
[l] davor gestrichen: caelebranda
[m] davor gestrichen conficere
[n] dcam, -m überstrichen
[o] freies spatium: et iuste fehlt
[p] !
[q] Am Rande Verweis auf Gratian: 35.q.7 Incestuosi
[r] korr. aus fatentur
[s] über der Zeile nachgetr.
[t] über der Zeile nachgetr.
[u] Textlücke durch Augensprung
[v] davor gestrichen: similiter
[w] davor gestrichen: Deum
[x] Am Rande: ep. p(rim)a Clementis
[y] venerandam antiquitatem unterstrichen
[z] davor gestrichen: ut
[a] So im Text, am Rande: f Gregorii
[b] Schließt sich unmittelbar an den Schluss von 3, 478 an.
[c] Der Text bricht mit inviolabiliter ab, hinzuzufügen wäre: a regularibus conservari decreverunt; auf neuer Zeile: Desunt 80 capita nimirum a 478 ad 558. Darunter Notiz von Holsten: Habentur in editione Lindenbrogiana pag. 1124 nomine priae addiditonis. L. Holst.
[d] oben am Seitenrand Verweis auf Lindenbrog: secunda additio apud Lindenbrogium (?) pag 1138
[e] davor gestrichen: per
[f] so!
[g] danach gestrichen: missam
[h] davor gestichen: devotio
[i] Textlücke: relatu – cinerem fehlt; Augensprung von relatu … resolutos?
[k] davor gestrichen: inhibuimus, danach gestrichen: in qua re hactenus
[l] Am Rande Verweis auf Burchard und Ivo: Burch. 8.c.17 Ivo p.7.c.38
[m] danach gestrichen: esse
[n] so! statt in terra
[o] korr. zu quam ?
[p] korr. aus quartam
[q] ! so, statt quoniam
[r] davor gestrichten qualid
[s] davor gestrichten: sunt
[t] !
[u] Textlücke: quomodo etiam in castitate uxores suas diligere eisque utpote vasi infirmiori honorem debitum debeant
[v] !
[w] !
[x] davor gestrichten: de veritate
[y] folgt gestichen gloria
[z] danach ein Wort gestrichen: aplicam ??
[a] Textlücke: agunt – ecclesiae fehlt
[b] davor gestrichten: primum
[c] so! statt minora
[d] korr. aus potest ?
[e] Mit QUIA beginnt Add. 3.1, ist hier aber in Majuskeln geschrieben und eindeutig zum Titel gezogen.
[f] so, statt deturpata
[g] davor gestrichen: sunt
[h] davor gestrichen: assumendo
[i] Ab hier beginnt das Kapitelverzeichnis der Additio 4, es wird durchgezählt.
[k] Nicht aus dem Rubrikenverzeichnis, es handelt sich um einen Satz aus Add. 4, 2.
[l] davor gestrichen: eius
[m] korr. aus romano
[n] Bis poeniteat nicht aus der Rubrik, sondern Schluss von Add. 4 c. 31.
[o] davor gestrichen quo
[p] so, statt directa
[q] !
[r] Inskription gehört zur vorigen Rubri.
[s] laicis gehört hinter his, durch Verweiszeichen angedeutet.
[t] korr. aus Benefatio
[u] über der Zeile
[v] !
[w] korr. aus adsensum
[x] sacramenta wird noch einmal wiederholt
[y] !
[z] über der Zeile
[a] Dazu Notiz am Rande: est Cap. Gothica de qua apud Ivonem est mentio part (?) 3, 98
[b] Notiz am Rande: lib. 5. capit.c.89 Ex concil. Magont. I c. 28
[c] Notiz am Rande mit Verweis auf Gratian: 17.q.4c.Reum. Ex Mag. pc c.39
[d] korr. aus habeat
[e] über der Zeile
[f] C. XLI und XLII bilden bis auf den ausgelassenen Mittelsatz Ad. 3, 42
[g] So! Statt tunc laus erit
[h] Bis hierher reicht c. 49, Notiz am Rande: deficit nums L.tum, inferius est positus. Unten am Blattrand: L. Ut secundum (siehe oben c. 50). Der Mittelsatz: ut a domno - multetur penitentia ist ausgelassen.
[i] über der Zeile
[k] korr. aus excommunicentur
[l] Das ist der Schlussteil von Ad.3, 49
[m] Am Rande Verweis auf Gratian: De poenit. dist. 1.c. ultim(um)
[n] vero – docet unterstrichen und am Rand: non est sana doctrina
[o] So! Statt magistratu
[p] über der Zeile
[q] davor gestrichen cibi aut
[r] korr. aus apetitu
[s] Am Rande: dominum
[t] Am Rande korr: elimitatis
[u] So! Statt sacerdotibus
[v] Am Rande Hinweis auf Gratian: De consecr. dis. 1 c. nemo Ecclesiam
[w] so! Statt iocis
[x] korr. aus LXXVIII
[y] So! Statt privatarum
[z] korr. aus omnes
[a] So!
[b] korr. aus pro dolore
[c] !
[d] Am Rande Verweis auf Gratian: 26.q.7. Admoneant ex concil. Turon. 3.c.42
[e] Am Rande korr. ossium
[f] davor gestrichen: iusticiam
[g] So! Statt capitali
[h] dananch gestrichen: quae dantur
[i] So! Statt lux vestra
[k] über der Zeile
[l] korr. aus necesse est
[m] so am Rande korr. Im Text: quam sit
[n] korr. aus necesse est
[o] durch Zeichen zu psalmografo korr.?
[p] so statt idem
[q] !
[r] Am Rande Verweis auf Gratian: Simile 32.q.7.c. Si quis vid
[s] danach ein g
[t] statt indicantur
[u] Am Rande: Sept.lib.capit.c.433; Ansel. p.11.90, Ivo p.9. c. 41, Burcard 7.c.5.
[v] so! Statt immundo
[w] vor nam ein Absatzhaken
[x] Textlücke (Augensprung): in terra prostrato, veniam postulare, et ut pro se orare non dedignentur flagitare; et lacrymis perfusi, vultu
[y] In derselben Zeile fährt der Schreiber mit dem Titel der Additio IV fort.
[z] davor gestrichten foederavi
[a] davor ein Wort gestrichen: cuperamus ??
[b] mihi – verum unterstrichen
[c] Sancta – dixit unterstrichen
[d] über der Zeile
[e] davor gestrichen: gestiones
[f] davor gestrichen: parte
[g] Textlücke: fidei atque suspicionis accusatores aut qua intentione hoc faciant, quia ad hoc admitti non debendt nisi bonae conversitionis et
[h] ! statt nec
[i] !
[k] statt ut actor
[l] es fehlt sequatur
[m] über der Zeile
[n] nisi – apostolica unterstrichen
[o] ! so statt domino
[p] !
[q] !
[r] davor gestrichen: quineg
[s] über der Zeile
[t] cc. 46 und 47 sind unter einer Kapitelnummer ohne irgendeine äußere Trennung zusammengeführt.
[u] korr. aus disserunt (?)
[v] davor gestrichen cleri
[w] !!
[x] statt de
[y] korr.
[z] fehlt: frustretur
[a] fehlt: in dei
[b] korr. zu existit
[c] über der Zeile
[d] !
[e] Am Rande Verweis auf Gratian und die Quelle: 27.q.1. viduas; Titul. Epistola B. Gregorii PP Bonifacio Archiepiscopo missa, in qua inter cetera ita legis.
[f] !
[g] korr. aus nostris
[h] über der Zeile
[i] so! Statt usibus
[k] !
[l] nach habuerit gestrichen: et intra annum postquam ei a comite
[m] korr.
[n] so anstelle von lingua theodisca scaftlegi
[o] Dieser Satz gehört zum nächsten Kapitel.
[p] so! statt virisque
[q] Textlücke. Es fehlt: ex eis. Sed et de viduis infra suam parrochiam potestatem habeant
[r] danach gestrichen: dentur
[s] Textlücke; es fehlt de illorum eleemosinis aut de incendiis aut de naufragiis quamvis conhibentium faciant nemo in hoc
[t] !
[u] so! statt nos
[v] !
[w] so statt utiliter, davor gestrichen: utilitate
[x] !
[y] folgt dei gestrichen
[z] Textlücke. Es fehlt: parcatis, quae sequendo exempla peccantis principis cadebat in puteum mortis
[a] folgt gestrichen: peccantis principis cadebat in puteum mortis q
[b] Am Rande Verweis auf Gratian: Dist 56. Si gens Anglorum
[c] Am Rande: 5.223
[d] über der Zeile
[e] Am Rande: 5.224
[f] de- über der Zeile
[g] davor gestrichen: iam taveret (?)
[h] korr.
[i] Am Rande: 5.225
[k] Am Rande: 5.226
[l] Am Rande: 5.227
[m] korr. aus elegerunt
[n] Am Rande: 5.228